150 هزار چاه غیرمجاز مسدود شد

بحران آب یکی از جدی ترین چالش هایی است که کشور با آن مواجه است. در این میان، حفر و بهره برداری از چاه های غیرمجاز به عنوان یکی از عوامل اصلی افت سطح آب های زیرزمینی، آسیب های جبران ناپذیری به منابع آبی وارد کرده است. این چاه ها نه تنها باعث کاهش ذخایر آب زیرزمینی می شوند، بلکه با برداشت بی رویه، توازن اکولوژیکی مناطق مختلف را نیز برهم می زنند. تداوم این روند می تواند به فرونشست زمین، کاهش کیفیت آب و حتی خشک شدن سفره های زیرزمینی منجر شود.

مدیریت و برخورد قاطع با چاه های غیرمجاز، یکی از اولویت های اساسی سیاست های کلان در حوزه آب کشور است که نیازمند برنامه ریزی دقیق و اجرای قوانین سخت گیرانه تر است. یکی از دستاوردهای مهم مدیریت منابع آب، استفاده از فناوری های نوین در پایش و نظارت است.

در این باره، عبادی - مدیر کل دفتر توسعه نظام های فنی، بهره برداری و دیسپاچینگ برقابی شرکت مدیریت منابع آب ایران، با اشاره به ارتقای سامانه های نظارتی اعلام کرد که تمامی فرآیندهای مرتبط با پرونده های منابع آب دیجیتالی شده اند. به عنوان مثال، فعالیت های حفاری اکنون تحت نظارت سامانه های دولتی انجام می شود و گروه های گشت و بازرسی نیز از ابزارهای هوشمند برای پایش دقیق تر استفاده می کنند.

در برنامه هفتم توسعه، اهداف مشخصی برای صرفه جویی و مدیریت مصرف آب تعیین شده است. یکی از این اهداف، کاهش 15 میلیارد مترمکعبی برداشت آب در سطح کشور است. همچنین، در بخش کشاورزی، میزان برداشت باید به 65 میلیارد مترمکعب کاهش یابد. برای تحقق این هدف، 69 محدوده مطالعاتی شناسایی شده و در صورت تمرکز بر 89 محدوده بحرانی، می توان بین 66 تا 70 درصد از هدف کاهش برداشت را محقق کرد.

نصب 45 هزار کنتور هوشمند جدید در کشور و انسداد 50 هزار چاه

علاوه بر این، قوانین سخت گیرانه تری برای برخورد با برداشت های غیرمجاز تدوین شده است که شامل مجازات تخلیه غیرمجاز و کنترل برداشت های مازاد بر پروانه های بهره برداری است. این قوانین در قالب آیین نامه هایی تنظیم شده و در حال تصویب نهایی در کمیسیون های مربوطه هستند.

از جمله برنامه های سال آینده می توان به نصب کنتورهای جدید و مسدودسازی چاه های غیرمجاز اشاره کرد، به طوری که برنامه های سال 1403 در حوزه مدیریت منابع آب، شامل نصب 45 هزار کنتور جدید، مسدودسازی 50 هزار چاه غیرمجاز و تعدیل پروانه های برداشت آب است. این برنامه ها بر اساس پیشنهادهای استان ها تدوین شده و برای اجرا در سال 1404 آماده خواهد شد.

انسداد 2723 چاه غلیر مجاز در تهران

آنطور که حبیبی - سرپرست معاونت حفاظت و بهره برداری شرکت آب منطقه ای تهران اعلام کرده در سال گذشته 2400 حلقه چاه غیرمجاز در استان تهران مسدود شده که از برداشت سالانه بیش از 19 میلیون مترمکعب آب زیرزمینی جلوگیری کرده است. از ابتدای امسال نیز 323 چاه غیرمجاز دیگر مسدود شده که مانع از هدررفت یک میلیون مترمکعب آب شده است.

در راستای کنترل برداشت های مجاز، 893 دستگاه کنتور هوشمند در سال گذشته و 70 دستگاه در سه ماه اخیر بر روی چاه های دارای پروانه نصب شده است. همچنین 53 حلقه چاه مجاز مورد تقلیل منصوبات قرار گرفته که باعث صرفه جویی بیش از 4 میلیون مترمکعب آب شده است. علاوه بر این، 120 دستگاه حفاری غیرمجاز نیز توقیف شده است.

در تهران نیز برنامه های کوتاه مدت و بلندمدتی برای مدیریت منابع آب تدوین شده که شامل انسداد چاه های غیرمجاز، صرفه جویی در مصرف آب، نصب کنتورهای هوشمند، بهینه سازی روش های آبیاری، تغذیه مصنوعی سفره های آب زیرزمینی، پخش سیلاب و بارورسازی ابرها است.

مدیریت منابع آب کشور نیازمند همکاری مستمر میان بخش های مختلف است. برنامه های احیا و تعادل بخشی منابع آب، در کنار استفاده از فناوری های نوین و اجرای قوانین سخت گیرانه، می تواند به ایجاد تعادل پایدار در بهره برداری از منابع آبی کشور کمک کند. ادامه این روند می تواند از بحرانی تر شدن وضعیت منابع آبی جلوگیری کرده و زمینه ساز توسعه پایدار در کشور شود.