نشست زمین در تهران وحشتناک است / ناترازی باید حل شود

به گفته کارشناسان، فرونشست زمین در تهران به یکی از بحرانی ترین چالش های زیست محیطی و عمرانی این کلان شهر تبدیل شده است. به دلیل بهره برداری بی رویه از منابع آب زیرزمینی، فرونشست زمین با سرعتی نگران کننده در حال رخ دادن است. طبق تحقیقات صورت گرفته، بخش هایی از تهران به طور متوسط سالانه حدود 25 سانتی متر دچار فرونشست می شود. مناطق جنوبی تهران و بخش هایی از غرب آن به شدت تحت تأثیر این پدیده قرار گرفته اند.

تهران با کمبود منابع آبی سطحی مواجه است و برای تأمین آب شهروندان، از چاه های عمیق و برداشت از منابع زیرزمینی استفاده می شود. این بهره برداری باعث خالی شدن سفره های آب زیرزمینی و نشست لایه های خاک می شود. همچنین گسترش ساخت و ساز در تهران و افزایش جمعیت فشار زیادی به خاک وارد می کند که همراه با کاهش رطوبت زمین، منجر به فرونشست می شود. کمبود بارش و تداوم خشکسالی های اخیر نیز به تشدید این بحران کمک کرده است.

این فرونشست ها خطرات جدی برای زیرساخت ها و بناهای موجود در تهران ایجاد کرده است؛ از جمله ترک خوردگی ساختمان ها، آسیب به جاده ها، پل ها و شبکه های حمل و نقل، در همین راستا، یکی از مهم ترین موضوعاتی که رئیس جمهور روز گذشته در نشست خبری به آن پرداخت، بحران فرونشست زمین در تهران بود.

این پدیده که عمدتاً ناشی از برداشت بی رویه آب های زیرزمینی است، در سال های اخیر تهدیدی جدی برای زیرساخت ها و بافت شهری تهران ایجاد کرده است. مطالعات علمی نشان می دهد که بخش هایی از پایتخت به طور چشمگیری دچار فرونشست شده و این مسئله علاوه بر تأثیرات زیست محیطی، خطرات زیادی را برای شهروندان به همراه دارد.

رئیس جمهور در این رابطه تاکید کرد: آنچه که بنده گفتم یک نگاه مبنی بر ایجاد تعادل بین منابع و مصارف است، به این معنا که اگر ما منابع را درنظر نگیریم و مصرف را بالا ببریم، قطعاً روزی نابود خواهیم شد، بنابراین باید بین داشته ها و نیازهای خود تعادل ایجاد کنیم.

پزشکیان با اشاره به معضلات گریبان گیر تهران از جمله فرونشست زمین و کاهش شدید ذخایر آبی گفت : متأسفانه بدون توجه به منابع و مصارف در حال توسعه دادن پایتخت هستیم که از نظر علمی ادامه این روند غیرممکن است و باید برای آن چاره اندیشی کرد. اگر دنیا را بنگریم درخواهیم یافت که اکثر شهرهای بزرگ و صنعتی کنار دریا هستند. ایران ظرفیت بزرگی مانند خلیج فارس دارد که بسیاری از کشورها حسرت داشتن 10 کیلومتر آن را می خورند اما متأسفانه از این ظرفیت استفاده نکردیم و کل کشور را می خواهیم در تهران توسعه دهیم.

رئیس جمهور با بیان اینکه باید تمرکز را از مرکز هدایت کنیم به سمت جاهایی که امکان ماندن است و برای ادامه زندگی باید بین محیط زندگی و مصارف خود تعادل به وجود آوریم افزود: این کار هم کاری نیست که من بگویم امروز می خواهم پایتخت را انتقال دهم بلکه نیت بنده این بود که بگویم این روند غیرقابل ادامه است.

دومین موضوع مهمی که در این جلسه مورد بحث قرار گرفت، ناترازی انرژی در کشور بود. ناترازی انرژی به معنای عدم تعادل میان تولید و مصرف انرژی در کشور است. این موضوع چندین سال است که یکی از مشکلات اساسی در بخش های مختلف صنعتی، اقتصادی و اجتماعی است. این ناترازی بیشتر در بخش های برق و گاز خود را نشان می دهد، به طوری که تولید داخلی پاسخگوی نیازهای فزاینده مصرفی نیست.

ایران با توجه به جمعیت بالا و رشد اقتصادی، با افزایش شدید مصرف برق مواجه بوده، این در حالی است که زیرساخت های تولید برق به روزرسانی نشده اند و ظرفیت تولید برق در برخی فصول سال، خصوصاً در تابستان، قادر به پاسخگویی به تقاضا نیست. در سال های اخیر، این مشکل منجر به قطع برق مکرر در مناطق مختلف کشور شده است. در بخش گاز نیز ایران با وجود داشتن بزرگترین منابع گاز طبیعی در جهان، در تأمین گاز مورد نیاز داخلی با چالش های جدی مواجه است.

مصرف بالای گاز در بخش های خانگی و صنعتی به همراه هدررفت های انرژی باعث شده که تولیدات داخلی گاز نتوانند پاسخگوی نیاز کشور باشند. در زمستان ها، کمبود گاز به شکل قطعی گاز در برخی مناطق یا محدودیت در مصرف گاز در صنایع نمایان می شود.

ایران یکی از کشورهای با بالاترین سرانه مصرف انرژی در جهان است. الگوهای مصرف ناکارآمد و استفاده گسترده از انرژی های فسیلی منجر به افزایش مصرف شده است. علاوه بر این بسیاری از نیروگاه های تولید برق و گاز در ایران قدیمی و ناکارآمد هستند که باعث هدررفت انرژی و پایین آمدن بهره وری می شود. با وجود پتانسیل های بالای ایران در حوزه انرژی های تجدیدپذیر مانند خورشیدی و بادی، سرمایه گذاری کافی در این بخش ها صورت نگرفته است.

در همین راستا رئیس جمهور به موضوع ناترازی انرژی به طور خاص اشاره کرد و گفت: عدم تعادل میان تولید و مصرف انرژی در ایران، فشارهای زیادی بر زیرساخت های انرژی کشور وارد کرده است. خیلی ناترازی هایی که ایجاد می کنیم و هر روز در آن غرق می شویم، بالاخره یک روز باید فکر کنیم که چه کاری برای این وضعیت می خواهیم انجام دهیم. نباید خیلی دیر شود. آن روز باید زمانی باشد که همه چیز را خراب نکرده باشیم که غیرقابل برگشت باشد. در نتیجه برنامه ای که باید به آن فکر کنیم ایجاد تعادل بین منابع و مصارف و هماهنگی بین طبیعت و زندگی است.

به گفته وی، اکثر کارخانه هایی که اطراف تهران هستند مواد اولیه محصولات خود را از بنادر خلیج فارس وارد می کنند، سپس محصول تولید شده را دوباره به جنوب می فرستند که صادرکنند. به همین سبب قیمت تمام شده افزایش پیدا می کند و این ها از مسائل بدیهی است. ادامه روند ناترازی فعلی در برق و گاز و بنزین، وضعیت را روز به روز بدتر می کند. باید ناترازی ها را حل کنیم و نباید بگوییم که اگر در اینجا به ناترازی دست بزنیم، صدا بلند می شود.

سخنان رئیس جمهور درباره فرونشست زمین و ناترازی انرژی، نشان دهنده اهمیت و ضرورت اقدامات سریع و کارآمد برای مواجهه با این بحران هاست. این موضوعات، نه تنها از منظر زیست محیطی و اقتصادی، بلکه از جنبه اجتماعی و امنیتی نیز اهمیت بالایی دارند و نیاز به یک رویکرد همه جانبه برای حل آن ها وجود دارد.