جزئیات 3 مرحله ریزش پلاسکو / اقدام جدی برای درجه بندی ساختمان های موجود در کلانشهرها

دکتر علی اکبر آقا کوچک، استاد دانشکده مهندسی عمران و محیط زیست دانشگاه تربیت مدرس در نشست بررسی ضوابط فنی و ایمنی حریق در ساختمان های بلند مرتبه که به مناسبت هفتمین سالروز حادثه پلاسکو برگزار شد، گفت: حادثه آتش سوزی و فروریزی ساختمان پلاسکو یکی از غم انگیزترین حوادث ساختمان های شهری بود که در 30 دی سال 95 رخ داد و با مرگ دلخراش آتش نشانان و شماری دیگر از هموطنان به همراه خسارات مالی سنگین، رویدادی تلخ در تاریخ کشور را ثبت کرد.

وی افزود: بعد از این حادثه رئیس جمهور وقت در 9 بهمن سال 95 طی حکمی هیات ویژه ای را مامور کرد تا در خصوص این حادثه گزارش ملی تهیه شود. این هیات شامل 6 کمیته فنی «مهندسی آتش»، «فنی و سازه»، «مدیریت بحران»، «حقوقی»، «اجتماعی و رسانه» و «مدیریت ریسک و بیمه» و یک کمیته مشترک بوده است.

آقا کوچک با اشاره به نتایج گزارش منتشر شده از سوی این هیات، اظهار کرد: بار حریق بالا در ساختمان از جمله دلایل گسترش سریع حریق در پلاسکو به شمار می رود. سایر دلایل به این شرح است:

• اشکالات پلکان و عدم انطباق راه خروج با یک طراحی صحیح و اصول ایمنی در برابر آتش
• ارتباط کامل بین فضاها از طریق سقف های کاذب، پلکان و شفت تاسیسات و گسترش حریق از طریق این فضاها
• نبود هر گونه فضابندی و جداسازی مقاوم در برابر آتش در ساختمان
• نبود سیستم بارنده خودکار (اسپرینکلر) در ساختمان
• مشکلات فنی لوله های قایم آتش سوزی و عدم تعمیر و نگهداری صحیح از آنها در دوران بهره برداری
• وجود تعداد زیادی کپسول های گاز پیک نیکی
• وجود موانع زیاد برای آتش نشانان در راهروها و مسیرهای عبور درون ساختمان

رئیس هیات ویژه گزارش های بررسی حادثه پلاسکو با اشاره به سیستم سازه ساختمان پلاسکو، توضیح داد: پلاسکو دارای سیستم سازه ای شبیه یک سیستم سازه ای لوله ای بوده است و تنها 4 ستون مرکزی وظیفه تحمل بخش قابل توجهی از بارهای ثقلی را بر عهده داشته اند.

وی تاکید کرد: نتایج تحلیل سازه تحت اثر بارهای ثقلی تخمینی روز حادثه نشان داد قبل از اثر آتش و حرارت بر اجزای ساختمان، سازه حاشیه اطمینان کافی برای تحمل بارهای ثقلی را داشته است.

آقاکوچک ادامه داد: از آنجایی که پلاسکو یک سازه فولادی بوده است، با افزایش دما تا بیش از 300 درجه سانتی گراد و همچنین به دلیل عدم پوشش عایقی مقاومت خود را از دست داد و فروریخت.

این استاد دانشگاه تربیت مدرس خاطر نشان کرد: به طور کلی دلیل اصلی خرابی سازه ها در اثر آتش، کاهش مقاومت و سختی مصالح سازه ای با افزایش درجه حرارت است. در خصوص فولادها این کاهش از حدود 400 تا 500 درجه سانتی گراد چشمگیر است.

وی با اشاره به 3 مرحله فروریزش پلاسکو، یادآور شد: در مرحله اول کف طبقه 11 بر روی کف طبقه 10 یعنی جایی که آتش آغاز شده بود، ریزش کرد. در مرحله دوم در شمال غرب ساختمان پلاسکو بود که از طبقه دهم به پایین شروع به ریزش کرد و در مرحله سوم، آتش سوزی به طبقه 10 به بالا به صورت افقی و عمودی سرایت کرد و در این مرحله فروریزش کلی ساختمان پلاسکو صورت گرفت.

آقا کوچک، افزود: ما برای بررسی این حادثه سعی کردیم نقشه های سازه را با استفاده از نرم افزارهای تخصصی تهیه کنیم و با تهیه این گزارش می خواهیم اعلام کنیم که ساختمان پلاسکو یکی از سازه های پرریسک کشور است و لازم است ضوابط ساختمان در طراحی و ساخت به طور جدی رعایت شود.

رئیس هیات ویژه گزارش های بررسی حادثه پلاسکو، گفت: توصیه هیات ویژه گزارش ملی پلاسکو در بخش سازه این است که ضوابط مباحث ششم، مهم و دهم مقررات ملی ساختمان در خصوص مقاومت سازه ها در برابر آتش و خرابی پیش رونده در خصوص ساختمان های جدیدالاحداث و ضوابط مبحث بیستم و دوم مقررات ملی ساختمان در مورد ضوابط حفاظت ساختمان در برابر آتش و بررسی مقاومت سازه در برابر آتش و خرابی پیش رونده تکمیل شود.

وی تاکید کرد: همچنین لازم است نسبت به شناسایی، درجه بندی و تدوین برنامه و عمل برای کاهش آسیب پذیری ساختمان های موجود با عمر نسبتا زیاد در کلانشهرها اقدام فوری صورت گیرد.

این استاد دانشگاه تربیت مدرس خاطر نشان کرد: بعد از حادثه پلاسکو دو دستورالعمل مقاوم سازی تهیه شد که یکی دستورالعمل «ارزیابی و بهسازی ساختمان های موجود» و دیگری دستوالعمل «ارزیابی و بهسازی سازه ساختمان های موجود» است.