یک موضع و خبر تازه درباره بافت شیراز

فاطمه داوری گفت: در پهنه نزدیک به 360 هکتاری بافت تاریخی شیراز، تخریب بناها و دانه های ارزشمند بافت در چند دهه گذشته اتفاق افتاده و امروز شاهد پیامدهای آن هستیم. با وجود ابلاغ محدوده بافت تاریخی از سال 1388 و حتی ابلاغ طرح تفصیلی ویژه بافت در سال 1396، در گذشته این تخریب ها در بخش هایی از بافت رخ داده است.

مدیرکل حفظ و احیاء بناها، محوطه ها و بافت های تاریخی تاکید کرد: نظر وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، مخالفت با هرگونه تخریب بناهای تاریخی است. به نهادهای مربوطه اعلام شده است که بناهای تاریخی باید حفظ و احیاء شوند و وزارت میراث فرهنگی مرجع تشخیص ارزشمند بودن بناهاست.

داوری گفت: به صورت روشن اعلام شده هر طرح شهری، باید ابتدا به تایید وزارت میراث فرهنگی برسد و تایید این وزارتخانه، ملاک عمل مراحل تصویبی طرح شهری در سطح ملی یا استانی است. این موارد درباره بافت تاریخی شیراز به مراجع مربوطه به ویژه وزارت راه و شهرسازی و شورای عالی معماری و شهرسازی اعلام شده است.

او ادامه داد: علاوه بر این موارد، معتقدیم که حفاظت از بافت های تاریخی نیازمند رویکرد یکپارچه و همه جانبه به منظور حفاظت توأمان و ایجاد فرصت رشد است و باید از برخوردهای موضعی و مقطعی با این محدوده ها پرهیز کرد. به همین دلیل است که از سال 1398 نحوه برنامه ریزی و طرح ریزی برای محدوده بافت های تاریخی تغییرات اساسی کرده و وزارت میراث فرهنگی موظف به تعیین محدوده و ضوابط برای این بافت ها و وزارت راه و شهرسازی باید طرح ویژه برای بافت های تاریخی تهیه و ابلاغ کند. این طرح های ویژه، ملاک عمل نحوه مواجهه در بافت تاریخی در سطوح کلی و موضعی است و کلیه نهادها و دستگاه ها به تبع این طرح، باید برای این محدوده ها برنامه ریزی و اقدام کنند.

مدیرکل حفظ و احیاء بناها، محوطه ها و بافت های تاریخی افزود: در حال حاضر با پشتوانه ظرفیت های قانونی موجود، باید برای بافت تاریخی شیراز ضوابط تهیه و ابلاغ شود. تهیه ضوابط اختصاصی این محدوده را در دستور کار قرار داده ایم. از اداره کل استان فارس و پایگاه بافت تاریخی شیراز درخواست و پیگیری کردیم که اقدامات لازم را انجام دهند و خوشبختانه مراتب بررسی ها و امکان سنجی های اولیه انجام شده و در جلسات مکرر کارشناسی، بررسی و پیشنهاداتی برای تسریع در عملیاتی شدن تهیه ضوابط آن داده شده است.

داوری گفت: همراه با تهیه ضوابط اختصاصی، اقدام مورد انتظار بعدی حسب تکلیف قانون، تهیه طرح ویژه بافت تاریخی شیراز توسط وزارت راه و شهرسازی و اداره کل مربوطه آن در استان است. این آمادگی را داریم و به وزارت راه و شهرسازی هم اعلام کرده ایم برای تسریع در به نتیجه رسیدن حفاظت یکپارچه از بافت تاریخی، به صورت توأمان، تهیه ضوابط اختصاصی و طرح ویژه با انتخاب مشاور واحد توسط هر دو دستگاه نهایی و انجام شود.

بافت تاریخی شیراز در چهار دهه مکرر به بهانه های مختلف تخریب شده است:

1-تخریب بافت تاریخی شمال مسجد نو با نابودی ده ها خانه و ساخت خیابان شهید دستغیب در دهه 1360

2-تخریب حدود 80 هزار متر مربع از بافت تاریخی در جنوب بارگاه شاه چراغ به نام بین الحرمین در اوایل دهه 1370 و تبدیل آن به پاساژها و هتل و ...

3-تخریب 35000 متر مربع فضای پیرامون مدرسه خان (مدرسه ملاصدرا عالم بزرگ اسلامی) که تبدیل به پاساژ طلافروشی در حریم حفاظتی این مدرسه مهم کم نظیر تاریخی شده است.

4-احداث خیابان 9 دی در بافت تاریخی به بهانه ایجاد دسترسی به در غرب شاه چراغ و به بهای تخریب ده ها خانه تاریخی، در حالی که دسترسی از طریق خیابان و میدان موجود بود و با ساخت شبستان روی میدان احمدی، راه دسترسی عمومی را بستند و مجموعه را با مشکل مواجه کردند.

5-طرح 570 هزار متری (بیش از نیم میلیون متر مربع) گسترش شاه چراغ (ع) با هدف تخریب بخش های بزرگی از بافت تاریخی و ایجاد صحن بزرگ ( به اندازه تقریبی 6 زمین فوتبال)، قبرستان زیرزمینی و مراکز رفاهی، خرید و ... که تاکنون بخش هایی از این محدوده تخریب شده است. اجرای این طرح تقریبا در نیمه های دهه 90 متوقف شد، اما از سال 1400 بار دیگر به جریان افتاده است.

از سال گذشته نیز به دنبال تصویب طرح «تفصیلی بافت پیرامون حرم شاهچراغ (ع)» در کمیسیون ماده 5، نگرانی هایی درباره تخریب دوباره بخش دیگری از بافت تاریخی شیراز مطرح شده، در عین حال که این مطالبه همچنان مطرح است که بافت تاریخی شیراز در فهرست میراث ملی ایران به منظور جلوگیری از تخریب های بیشتر، ثبت شود.