وزارت راه خود را برای ساخت 1 میلیون مسکن در سال آماده کند/ تاثیر رونق مسکن روی 137 نوع کسب‌وکار

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس، بازار مسکن کشور در طول 7 سال گذشته با شرایط نامطلوبی دست و پنجه نرم می‌کند. نتیجه این شرایط نامطلوب نیز به طور کامل در قالب افزایش‌های نجومی قیمت اجاره‌بها و فروش هر متر مربع واحد مسکونی به مردم تحمیل شده است. عمده دلایل شرایط نامناسب فعلی توسط کارشناسان حوزه اقتصاد و مسکن در قالب دو محور کاهش عرضه واحد مسکونی و جولان تقاضاهای سرمایه‌ای رده‌بندی می‌شود.

در همین ارتباط و به منظور جبران خسارات وارد شده در طول سال‌های گذشته مجلس شورای اسلامی پس از ارائه طرح اصلاح ماده 54 قانون مالیات‌های مستقیم، طرح جهش تولید و تامین مسکن را معرفی کرد که به موجب آن دولت مکلف به ساخت سالانه حداقل 1 میلیون واحد مسکونی برای متقاضیان واجد شرایط شده و منابع مالی ساخت این تعداد واحد نیز از محل صندوق در نظر گرفته شده و هدایت 25 درصد از تسهیلات اعطایی بانکی میسر می‌شود.

در همین راستا و به منظور آگاهی از جزئیات این طرح نسبت به ایجاد شرایط گفتگو بین نمایندگان مجلس و کارشناسان اقدام کردیم.

بر همین اساس میزبان اقبال شاکری، نماینده مردم تهران، ری و شمیرانات در مجلس شورای اسلامی و علی قدس، کارشناس اقتصاد و مسکن بودیم.

مشروح قسمت دوم این گفتگو به شرح ذیل است:

مسکن 137 بنگاه اقتصادی پسینی و پیشینی را به سمت رونق هدایت می‌کند

فارس: عده‌ای معتقد هستند که بخش مسکن به علت ماهیت پیشران اقتصادی که دارد می‌تواند زمینه خارج شدن از شرایط رکود اقتصادی را فراهم کند، به نظر شما با شکل‌گیری روند ساخت‌و ساز در کشور و تصویب این طرح، می‌توانیم شرایط اقتصاد را از رکود خارج کنیم و به طور کلی تاثیر این طرح در اقتصاد کلان به چه ترتیبی پیش‌بینی می‌شود؟

شاکری: در جلسه‌ای که حضرت آقا چند روز گذشته با تیم اقتصادی داشتند، 2 نکته بسیار مهم فرمودند که همت و عزم لازم است و با دست روی دست گذاشتن هیچ چیز ممکن نمی‌شود. ما هم منابع داخلی داریم و هم تقاضای کافی برای ساخت مسکن. مصالح ساختمانی و نیروی کار ماهر در کشور به وفور یافت می‌شود ولی نمی‌دانم چرا در خیلی از کارها از جمله مسکن عزم ملی نمی‌بینیم. واقعا می‌توانیم به این سمت و سو برویم. اگر ما دغدغۀ مسکن را از بدنۀ جامعه حذف کنیم، تحول در کشور ایجاد می‌شود و چون مسکن چرخۀ 137 صنعت پسینی و پیشینی را به کار می‌اندازد، رونق هم ایجاد می‌شود و اقتصاد از رکود فاصله می‌گیرد.

توجه به حوزه‌هایی که قابل لمس برای مردم است می‌تواند بر روان مردم اثر مثبت بگذارد و از لحاظ روانی هم مردم و اقتصاد را به تحرک وادار کند تا تحول خوبی ایجاد شود. تنها نکته‌ای که به ذهن من می‌رسد این هست که وزارت راه و شهرسازی باید خودش را در قامت ارقام تقاضای به ساخت مسکن نظیر ساخت 1 تا 1.5 میلیون واحد مسکونی آماده کند. ساخت 1 میلیون مسکن کار زیادی می‌خواهد. وزارت راه فعلی و و وزارت راه دولت آینده باید خودشان را برای این موضوع آماده کنند.

فارس: پیگیری چنین روندهایی در مجلس شورای اسلامی، نیازمند زیرساخت تقنینی است و پس از آن باید شان نظارتی مجلس از اجرای قانون اطمینان حاصل کند، کمیسیون عمران در راستای این مسئولیت‌ها چه فعالیتی را مد نظر قرار داده است؟

شاکری: خاطرم هست که در کمیسیون عمران 100 پروژه مسکن درحال اجرا مشخص شد و هرکدام از نمایندگان مستمراً باید نظارت بر چند پروژه پیگیری کنند. این امر باعث دلگرمی دستگاه اجرایی کشور است. نکته‌ای که شما گفتید باید از این طریق ما فشار بیاوریم و هرچند ماه یکبار یک گزارش هدف‌مند بخواهیم. حتی در یکی از بندهای طرح جهش تولید مسکن این گزارش آمده است که باید یک گزارش هدف‌مند و مورد تایید مجلس به صورت مستمر تهیه و ارائه شود.

پاسخگو بودن به مردم، مهمترین وجهی است که ما از حکومت انتظار داریم یعنی اگر قرار شد وزارت راه، حداقل 1 میلیون مسکن در یک سال فراهم بکند، باید پاسخگو باشد و اگر انجام نشود چه‌کسی مقصر است و مردم از چه‌کسی مطالبه داشته باشند؟ اگر ما خوب مطالبه کنیم تا مردم دستشان بیاید مجلس، قوه قضائیه و ترک فعل شوخی‌بردار نیست. اگر کسی کار بلد نیست چرا کاندید وزارت می‌شود و در مجلس ادعا می‌کند. یک جایی بالاخره باید مسامحه را کنار بگذاریم و پای کار بایستیم و ازجانب مردم مطالبه‌گری بکنیم.

زمین، مصالح ساختمانی، نیروی کار و منابع مالی برای ساخت 1 میلیون واحد مسکونی در سال فراهم است

فارس: ممکن است بسیاری از مردم و کارشناسان اقتصادی، تصور کنند که این پتانسیل ساخت حداقل 1 میلیون واحد مسکونی در کشور وجود ندارد. به نظر شما توانایی ساخت یک میلیون واحد مسکونی در واقعیت در کشور ما وجود دارد یا خیر؟

شاکری: برای پاسخ به این سوال باید به سراغ منابع مورد نیاز برویم و نسبت به بررسی آن‌ها اقدام کنیم. ساخت حداقل 1 میلیون واحد مسکونی در قدم اول به زمین نیاز دارد که بررسی‌های کارشناسی ما بیانگر آن است که این منابع به وفور در کشور یاد شده و می‌تواند از محل بافت فرسود و زمین‌های بایر داخل شهرها تامین شود، مسئله بعدی منابع مالی است که قرار است از صندوق در نظر گرفته شده در این طرح و هدایت 25 درصد از تسهیلات اعطایی بانکی تامین شود. بررسی مسائل پیرامون مصالح ساختمانی هم مشخص کننده آن است که بسیاری از صنایع وابسته به مسکن نظیر صنعت سیمان یا فولاد با کمتر از 20 درصد ظرفیت فعال هستند و در تامین این مصالح هیچ مشکلی وجود ندارد. بنابراین وقتی تمام منابع موجود است، پتانسیل ساخت نیز فراهم خواهد شد. لازم به ذکر است تجربه مسکن مهر نیز بیان مثال عملی از ظرفیت مسکن سازی در کشور است که بی ارتباط با ارقام ساخت حداقل 1 میلیون مسکن در سال نیست.

فارس: یک مسئلۀ دیگر مورد توجه این موضوع است که آیا ساخت حداقل 1 میلیون واحد مسکونی دقیقاً زمینه صاحب‌خانه شدن اقشار هدف را فراهم می‌کند یا خیر؟ سازوکارهای در نظر گرفته‌شده برای این طرح جهش تولید دقیقا به متقاضیان هدف خود یعنی اقشار دهک‌های کم درآمد و بدون مسکن ملکی اصابت کنید، چیست؟

شاکری: چارچوبی که افراد متقاضی را در آن می‌سنجند و به آن‌ها زمین و اعتبار تخصیص می‌دهند، باید بسیار دقیق باشد. به نظر من باید نهادهایی مانند کمیته امداد امام خمینی و ستاد اجرایی فرمان امام، بنیاد مستضعفان و سایر نهادهای حمایتی به میدان آمده و به ما کمک بیایند. در همین ارتباط و به منظور اصابت واحدهای مسکونی مندرج در این طرح سازوکارهایی در نظر گرفته شده تا به وسیله ابزارهایی نظیر زمین و تسهیلات بتوانیم شیوه ساخت متناسب با هر دهک درآمدی را مهیا کنیم.

قدس: سازوکارهای در نظر گرفته شده به منظور مدل‌های ساخت در این طرح متفاوت است، برای مثال ما برای دهک‌های درآمدی 1 و 2 زمین را به صورت اجاره 99 ساله واگذار می‌کنیم تا بخش عمده‌ای از هزینه مسکن از دوش این قشر برداشته شود. از طرفی با استفاده از ظرفیت نهادهای حمایتی نظیر کمیته امداد می‌توان بخش زیادی از هزینه تسهیلات ساخت این قشر را جبران کرد تا زمینه تامین مسکن متناسب با نیاز آن‌ها مهیا شود.

برای دهک‌های درآمدی 3 و 4 مدل ارائه زمین به شکل اجاره 99 ساله در نظر گرفته شده و تسهیلات ارزان قیمت نیز در اختیار آن‌ها قرار می‌گیرد. اقشار متوسط دهک 5 تا 7 نیز می‌توانند از شیوه خودمالکی استفاده کنند که بر مبنای آن متقاضی باید با مالک زمین برای قیمت توافق کرده و از تسهیلات مندرج در این طرح استفاده کند و هزینه آن را بپردازند. به طور کلی مدل‌های در نظر گرفته شده دارای تنوع گسترده بوده و زمینه ارائه مسکن متناسب با نیاز هر شخص را فراهم خواهد کرد.

امیدواریم نمایندگان طرح جهش تولید و تامین مسکن را با قدرت تصویب کنند

فارس: با توجه به بحث‌های مطرح شده در جلسات کارشناسی پیرامون این طرح، در شرایط کنونی سرنوشت طرح جهش تولید و تامین مسکن به کجا رسید و برنامه آتی این طرح چیست؟

شاکری: این هفته طرح از مرکز پژوهش‌ها به ریاست محترم کمیسیون آقای رضایی تحویل می‌گردد و روز دوشنبه و سه شنبه در کمیسیون عمران مورد جمع‌بندی واقع خواهد شد. پس از شاهد ارجاع طرح به هیئت رئیسه مجلس هستیم. هیئت رئیسه نیز با توجه به ملاحظات خود طرح را در صف بررسی قرار داده و در نهایت طرح جهش تولید و تامین مسکن در صحن علنی به رای نمایندگان گذاشته خواهد شد.

فارس: به نظر شما مجلس در ارتباط با طرح جهش تولید و تامین مسکن چه تصمیمی خواهد گرفت. آیا برآوردی از نظر مجلس پیرامون تصویب این طرح دارید؟

شاکری: همانطور که شاهد بودیم مسئله مسکن یکی از اولویت‌های مجلسی است که هدف خود را بر بهبود معیشت مردم قرار داده است. از طرفی 2 فوریت این طرح نیز با رای خیلی بالایی مورد تایید نمایندگان قرار گرفت. در همین ارتباط همه نمایندگان اعتقاد دارند مسکن عنصر اساسی نیاز خانواده‌های ماست. همچنین نگرانی‌های کارشناسی پیرامون طرح به طور کامل رفع شده و توضیحات لازم به بدنه کارشناسی ارائه شده است. در کل باتوجه به جمیع این دلایل امیدوارم طرح جهش تولید و تامین مسکن با رای قاطع نمایندگان تصویب شود.

نکول تسهیلات مسکن کمتر از 5 درصد است

فارس: در انتهای این بحث باز هم به نگرانی اصلی بدنه کارشناسی کشور مبنی بر هدایت 25 درصد از تسهیلات اعطایی با استفاده از منابع داخلی بانک‌ها باز گردیم. به نظر شما چرا بانک‌های کشور ما در شرایط کنونی نسبت به سرمایه‌گذاری در بخش مسکن اقدام نمی‌کنند.

قدس: این سوالی است که می‌تواند ریشه بسیاری از نگرانی‌های آینده ما باشد. بررسی تسهیلات داده شده در کشور آمریکا به عنوان یک اقتصاد آزاد بیانگر آن است که سهم تسهیلات مرتبط با املاک و مستغلات به 60 درصد از تسهلات مندرج در ترازنامه بانک‌ها می‌رسد. زیرا این تسهیلات علاوه بر تضامین ثابت، واحد مسکونی را به رهن بانک در می‌آورد. همین امر زمینه نکول پایین تسهیلات را به وجود آورده و بانک را نسبت به پرداخت چنین تسهیلاتی ارضا می‌کند. اما متاسفانه در کشور ما بانک‌ها به دلیل دوره بازگشت طولانی این تسهیلات مایل به اعطای آن نیستند و ترجیح می‌دهند نسبت به ارائه تسهیلات کوتاه مدت اقدام کنند. عمده این تسهیلات کوتاه مدت نیز سهم بخش غیر مولد اقتصاد است و در نهایت منجر به افزایش تورم می‌شود. در حقیقت شرایط فعلی اقتصاد ما زمینه ساز این نکته شده و این امر نیز به بدتر شدن شرایط دامن زده و دوره باطلی را پدید آورده است که اثرات نامطلوب آن به مردم منتقل خواهد شد. بنابراین هدایت بخشی از تسهیلات به حوزه مسکن می‌تواند از این تورم جلوگیری کرده و زمینه رونق اقتصادی را به وجود آورد.

فارس: آیا نکول تسهیلات مسکن در کشور ایران با توجه به استطاعت مالی مردم باز هم عدد پایینی است؟

قدس: به استناد اظهارات مقام‌های مسئول در بنیاد مسکن تسهیلات ساخت اعطایی به حوزه مسکن روستایی با وجود اینکه روستاییان عمدتا جزء دهک‌های کم درآمد رده‌بندی می‌شوند، کمتر از 5 درصد نکول شده و بیش از 95 درصد از این تسهیلات در موعد مقرر پرداخت شده است. علت این امر هم واضح است، مسکن که مهمترین نیاز خانوار است، در گرو بانک به عنوان ضمانت قرار گرفته و همین امر زمینه بازپرداخت به موقع تسهیلات خواهد بود.

هدف طرح جهش تولید و تامین مسکن فراهم کردن امکان ازدواج جوانان است

فارس: یک نکته‌ای که لازم است، برای مردم واضح شود، این است که آیا طرح جهش تولید و تامین مسکن قرار است، کار جدید کرده و تسهیلات را برای اولین بار به حوزه مسکن هدایت کند یا در گذشته نیز این اقدام سابقه دارد؟

قدس:نکته قابل توجه آن است که وقتی ما سابقه سهم مسکن از تسهیلات اعطایی را بررسی می‌کنیم متوجه این نکته می‌شویم که سابقا بانک‌ها تا 17.5 درصد از تسهیلات اعطایی خود را به حوزه ساخت مسکن اختصاص داده بودند. در حقیقت قرار نیست سهمی از تسهیلات به بخش مسکن تزریق بشود بلکه قرار است بخشی از تسهیلات که قبلا متعلق به مسکن بوده است زنده شود و احیا شود. همانطور که اشاره شده در سال 90 داشتیم که 17.5 درصد تسهیلات بانکی به بخش مسکن رسیده است اما این رقم در حال حاضر به 7 درصد رسیده است.

فارس: به عنوان سوال پایانی می‌خواهم بپرسم، هدف اصلی کمیسیون عمران از ارائه طرح جهش تولید و تامین مسکن چیست؟

شاکری: به نظر من آینده را باید این‌طور دید که هر زمانیکه یک جوانی می‌خواهد ازدواج کند و نیاز به مسکن دارد، باید بر اساس فرامین امام و قانون اساسی، مسکن متناسب به نیاز برای او دردسترس باشد. اگر وضعیت مسکن مطلوب تلقی شود و بازار مسکن فعال باشد، می‌توانیم به این هدف برسیم و هدف اصلی طرح جهش تولید و تامین مسکن تاکید بر این نکته است. در همین راستا قصد داریم با ارائه تکالیفی نظیر ساخت حداقل 1 میلیون واحد مسکونی برای متقاضیان واجد شرایط و هدایت 25 درصد از تسهیلات اعطایی بانکی به این سمت برویم و برای تحقق هدف بیان شده تمام تلاش خود را به کار ببندیم.