هزینه های توسعه افقی شهرها کمتر از هزینه های توسعه عمودی است

کارشناس مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی گفت: هزینه های توسعه افقی بیشتر از هزینه های توسعه های عمودی نیست و اگر هزینه های بلندمدتی لحاظ شود، هزینه های توسعه افقی به مراتب کمتر از هزینه های توسعه عمودی خواهد بود.

حمید رضا آرامی دبیر کارگروه عمران و شهرسازی مرکز تحقیقات مجلس شورای اسلامی درباره اهمیت پیش رفتن به سمت ساخت خانه های یک طبقه و حیاط دار به جای آپارتمان سازی گفت: مسکن و توسعه محیط های سکونت گاهی در ایران از دهه چهل تاکنون دچار چالش ها و معضلات عمده ای بوده و برای بهبود آن در این سال ها، رویکردها و راه کارهای مختلفی تجربه شده است. ازدحام جمعیت در کلان شهرها و رفتن به سمت آپارتمان سازی باعث تضعیف بنیان خانواده و کاهش آرامش در بین خانواده ها شده است.

وی درباره سیاستها و الزامات طرح مسکن که بایستی در دولت سیزدهم مورد توجه قرار بگیرد ادامه داد: مسکن باید ظرفیت رشد فضائل اخلاقی بر اساس ایمان و تقوای ساکنین را نیز داشته باشد. بر اساس اصل عدالت در آمایش سرزمین و الگوی توازن جمعیتی، طرح مسکن زندگی باید زمینه ساز تمرکز زدائی و مهاجرت معکوس از کلان شهرها به اماکن مساعدتر برای زندگی با «قابلیت اشتغال زایی و کارآفرینی» را داشته باشد.

آرامی با بیان اینکه طرح ساخت خانه های یک طبقه و حیاط دار باید به نحوی درست جانمایی شود ادامه داد: این مسکن ها نباید وابسته به منابع استان های دیگر باشد و علاوه بر این نباید منجر به تشدید تنش های آبی بین استانی گردد. در ساخت این خانه ها باید تصدی گری دولت تا جای ممکن کاهش یابد و خود مردم در مراحل مختلف طراحی، ساخت و بهره برداری از این منازل مسئول باشند.

این کارشناس مرکز پژوهش های مجلس افزود: در طرح ساخت خانه های حیاط دار و یک طبقه باید زمینه مولد بودن و ایجاد فضای کسب وکارهای خردِ خانگی و محلی نیز فراهم شود.

آرامی با اشاره به اینکه در آپارتمان سازی مردم با آسیب های زیاد اجتماعی و فرهنگی مواجه شده اند و ارتباطی با همسایگان خود ندارند ادامه داد: باید در این طرح مفهوم محله احیا و نیازهای فرهنگی، اداری، تفریحی، آموزشی، درمانی و … به صورت روزمره تا هفتگی، در سطح محله و با «کمترین سفرهای شهری و برون شهری» تأمین شود.

وی افزود: با توجه به اصل سی و یکم قانون اساسی و تأکید بر تأمین «مسکن متناسب با نیاز هر خانواده»، مسکن وسیع (حداقل به میزان 300 متر) دارای حیاط اختصاصی و امن، به لحاظ عدم دید و اشراف و با مالکیت مستقل برای هر خانواده باید در نظر گرفته شود.

آرامی معتقد است، ساخت این نوع خانه ها بسترساز تحقق اهدافی همچون تحکیم بنیان خانواده، رشد جمعیت، محرومیت زدایی، خودکفایی و کاهش ناهنجاریهای اجتماعیِ ناشی از محیطهای سکونت گاهی نامطلوب خواهد شد. ساخت خانه های حیاط دار مطابق با هویت اسلامی ایرانی و در تراز یک الگوی پیشران در مسیر تحول و پیشرفت است.

این کارشناس مرکز پژوهش های مجلس درباره موجود بودن زمین کافی برای اجرای این طرح گفت: با توجه به وجود فضاهای زیست پذیر کافی و مساحت وسیع کشور، امکان توسعه افقی شهرها و اجتناب از پیامدهای منفی آپارتمان نشینی خانوادهها، حداقل در کشور ما وجود دارد. کما اینکه بسیاری از کشورهای غربی نیز برخلاف دهه های گذشته و ظاهر تبلیغاتی و رسانه ای شان، سال هاست به این سمت قدم برداشته اند.

وی با اشاره به اینکه با یک محاسبه کمی و عددی می توان امکان ساخت شهرهایی با توسعه افقی در کشور را اثبات کرد افزود: به عنوان مثال اگر فرض شود که مطابق با سرانه های ذکرشده در آئین نامه شورای عالی شهرسازی و معماری، به ازای هر نفر 106 مترمربع فضا برای کاربری های غیرمسکونی، نظیر فضاهای آموزشی، درمانی، تجاری و… در نظر گرفته شود و برای هر خانوار ایرانی حتی 1000 مترمربع مساحت برای احداث مسکن لحاظ شود، سطح موردنیاز برای جمعیت 85 میلیون نفری ایران، تنها معادل دو درصد از مساحت کشور خواهد بود!

این کارشناس مرکز پژوهش های مجلس افزود: اگر پنجاه درصد از مساحت کل کشور را فضاهای سخت کویری، کوهستانی و جنگل ها و… در نظر بگیریم و از سطح اِشغال برای احداث شهرها و روستاها کسرکنیم، عدد فوق در نهایت چهار درصد از مساحت ایران را پوشش خواهد داد. در شرایط فعلی، کل مساحت اشغال شده توسط شهرها و روستاها حدود یک درصد از پهنه سرزمینی کشور است. این در حالی است که در ایران حدود پنجاه تا شصت درصد از قیمت مسکن را قیمت زمین تشکیل می دهد و گزارش ها نشان می دهد که امروزه شاخص دسترسی مؤثر به مسکن در ایران به بیش از شصت سال رسیده است.

آرامی توضیح داد: نتایج این مقایسه اثبات کرد که در مجموع، هزینه های توسعه افقی بیشتر از هزینه های توسعه های عمودی نیست و اگر هزینه های بلندمدتی را که به آن ها اشاره شد لحاظ کنیم، هزینه های توسعه افقی به مراتب کمتر از هزینه های توسعه عمودی خواهد بود.

وی در ادامه درباره تأثیرات اجتماعی آپارتمان نشینی نیز گفت: معماری شهری به عنوان عامل بیرونی تأثیرگذار بر سلامت انسان ها معتقد است ارتفاع زیاد منشأ اثرات مخربی بر سلامت روانی انسان ها خواهد بود. افراد در مواجهه با ساختمان های مرتفع، بیشتر دست به بزه کاری می زنند و درگیر مشکلات رفتاری می شوند. چنانکه هرچه ارتفاع ساختمان ها بیشتر شود، تأثیرات روانی بیشتری بر ناظران وارد شده و این امر سبب تنش و اضطراب در جامعه می گردد.