فرونشست زمین در نوار جنوبی تهران / تهران سالانه 20 سانتی متر فرونشست دارد

علی جاویدانه رییس سازمان نقشه برداری کشور با اشاره به کاربردهای نقشه برداری در زندگی مردم گفت: امروزه در برنامه های کاربردی مردم از نقشه استفاده می کنند و در حوزه های کلان نیز در حوزه هایی مانند آمایش از اطلاعات مکانی استفاده می شود. براساس این اهمیت سازمان نقشه برداری از هفتاد سال پیش در زیر مجموعه سازمان برنامه تشکیل شد.

وی ادامه داد: در 40 سال پس از انقلاب، حوزه نقشه برداری به سمت خودکفایی حرکت کرده است. امروز در سطح نرم افزار به خودکفایی رسیدیم و قابلیت استفاده از مدل سازی ها وجود دارد. سال 1401 برای سازمان ویژه بود چرا که برای اولین بار به عنوان سازمان برتر شناخته شد. سازمان طی سال های مختلف شاهد نگاه تخصصی در مدیریت خود نبوده است. یکی از نقش های ویژه سازمان در خصوص اطلاعات مکانی است. ما صرفا تولید نقشه نمی کنیم بلکه باید نقش حاکمیتی و تنظیم گری خود را نشان دهیم.

یکی از مهم ترین ابزارهای شورای عالی نقشه برداری کشور است. از ابتدا که سازمان تشکیل شد، تشکیل شورا نیز برای هماهنگی در حوزه نقشه برداری ایجاد شد. دستگاه های مختلف برای انجام کار خود نیاز به اطلاعات مکانی دارد و این موضوع نیازمند هماهنگی است. متاسفانه در سال های اخیر این هماهنگی وجود نداشت و سبب آسیب و هدر رفت منابع شده بود. با توجه به این موضوع این شورا در پاییز امسال شکل گرفت. در جلسه پاییز مصوبات مختلفی به تصویب رسید. از جمله این موارد آسیب شناسی اطلاعات مکانی طرح حد نگار بود. در این جلسه 9 مصوبه اخذ شد.

رییس سازمان نقشه برداری کشور گفت: یکی دیگر از ابزارهایی که در راستای نقش تنظیم گری سازمان وجود دارد، تدوین استانداردها و دستورالعمل فنی است. دو دستورالعمل که شامل نقشه برداری هوایی توسط پهپاد و دستورالعمل پایش سازه های حساس بود ابلاغ شد. سازمان از طریق سازمان استاندارد با نهاد بین المللی استاندارد همکاری دارد. برخی از دستورالعمل های تهیه شده دستورالعمل هایی است که شاید اولین بار است که به این شکل در دنیا در حال تدوین است که نمونه آن دستورالعمل مربوط به جذر و مد است.

وی افزود: سومین ابزار سازمان نقشه برداری نظارت و کنترل فنی است. براساس قانون احکام توسعه کشور، نظارت بر اطلاعات مکانی بر عهده سازمان نقشه برداری است. اولین قدم تدوین دستورالعمل ها است و در مرحله بعد نظارت است. بحث های نقشه برداری و آبنگاری از جمله حوزه هایی است که کار نظارت آن انجام می شود. در حال حاضر 400 مورد قرارداد نظارتی وجود دارد.

سازمان در طی سال ها گرایش های مختلفی داشته است. در یک سال گذشته مکاتباتی با سازمان فضایی داشتیم تا بتوانیم از تصاویر ماهواره خیام استفاده کنیم. قرار شد تا تصاویر این ماهواره اخذ شود و امکان سنجی استفاده از آنها را داشته باشیم. در حوزه نقشه برداری هوایی، کار نقشه برداری

از 1400 شهر کشور 350 شهر فاقد نقشه هستند و تلاش شد با استفاده از ظرفیت پهپادها تهیه نقشه انجام شود. در حال قراردادهایی منعقد شده و قرار است کار نقشه برداری 160 شهر در حال انجام است. نقشه ها در طرح هایی مانند کاداستر کاربرد دارد. استانهای آذربایجان شرقی و غربی از جمله استانهای درگیر هستند و امیدوار هستیم تا پایان سال آینده شهری که بدون نقشه داشته باشد نداشته باشیم. پس از این مرحله به دنبال بروز رسانی نقشه های شهری خواهیم بود.

فرونشست 20 سانتی متری تهران در هر سال

جاویدانه با بیان اینکه بحث فرونشست از جمله مواردی است که از سوی سازمان پیگیری می شود، گفت: اولین تحقیق آماری این موضوع مربوط به دهه هشتاد و پژوهش ترازیابی بود. اولین زنگ خطر ها از آن زمان به صدا درآمد. شبکه های مبنایی توسط سازمان توسعه داده شده بود و از آنالیز این مشاهدات بحث فرونشست در حال پیگیری است. نقشه جامع فرونشست همراه با میزان فرونشست

بیش از 20 شهر در مناطق نزدیک به فرونشست هستند

نکته در ایران این است که حدود 15 تا 16 درصد فرونشستها در ایران بیش از 20 سانت در سال است و از این جهت شرایط نگران کننده است.

فرونشست در تهران خطرناک است و نزدیک به 20 سانت در سال است اما در ایران موارد دیگری وجود دارد که نرخ خطرناک تری دارند. مانند برخی مناطق کرمان که نرخ 40 سانتی متر فرونشست در سال را دارند. فرونشست یک پدیده طبیعی است و مناطق جنوب غرب تهران درگیر آن هستند. از این جهت که علت آن برداشت آب زیر زمینی است معمولا این اتفاق در مناطق کشاورزی رخ می دهد اما در حال حاضر شاهد نزدیک شدن مناطق فرونشست به مناطق شهری هستیم.

بعضاً مشاهده می شود که نرخ فرونشست کاهش پیدا کرده اما الزام این موضوع مثبت نیست. با توجه به جایگاه تخصصی سازمان نقشه برداری تعیین پهنه ها و نرخ فرونشست بر عهده سازمان است که حاصل اطلاعات راداری و سایر اطلاعات مبنایی است. در نتیجه اطلاعات خارج از این چارچوب چندان قابل استناد نیست. برای مکان ساخت و سازها از جهت پهنه فرونشست قرار است تا از سازمان نقشه برداری استعلام شود. بر این اساس برخی موارد که برای ساخت و ساز در نظر گرفته شد توسط وزارت راه و شهرسازی حذف شد. همین مسئله نقش اطلاعات مکانی را نشان می دهد. فرض کنید که 10 هزار واحد مسکونی در زمینی ساخته شود که در پهنه فرونشست قرار دارد. این مثال مشخصا مربوط به استان یزد است.

وی تاکید کرد: ایستگاه های دائم جی پی اس در کشور و پس از زلزله بم ایجاد شد. این کار برای تعیین موقعیت آنی دقیق انجام شد. شبکه دیگری نیز توسط سازمان املاک انجام شد. پس از پیگیری ها امسال اتصال دو سامانه با یکدیگر در یک توافق نامه خورد توجه قرار گرفت که به عنوان اتصال سامانه هدی و شمیم شناخته می شود. براساس تعامل بخشنامه ای برای شهرداریها داشتیم تا در حوزه جانمایی سامانه ها کمک کنیم.

جزییات اقدامات انجام شده برای نقشه برداری دریایی / درآمد نیم میلیون دلاری از فروش چارت های دریایی خلیج فارس

یکی از حوزه های نقشه برداری، نقشه برداری دریایی است. از جمله کاربرد آن در موارد ایمنی است. از دهه 60 اقدامات این حوزه آغاز شد. قدیمی ترین شبکه جذر و مدی کشور، شبکه پایش سازمان نقشه برداری است که 21 ایستگاه در سواحل شمالی و جنوبی وجود دارد. سه ایستگاه جدید ایجاد شد که دو مورد در نواحی مکران بوده است. در بندر ترکمن نیز با توجه به عقب روی دریای خرز ایستگاه جدیدی مستقر شد. اطلاعات مربوط به جذر و مد آنالیز می شود و امکان پیش بینی دارد.

رییس سازمان نقشه برداری تاکید کرد: سازمان نقشه برداری یک کشتی در اختیار دارد که از بهمن ماه مجدد به آب افتاده و به زودی عملیاتی می شود. دو شناور دیگر نیز به زودی عملیاتی خواهند شد. از 2015 به قبل نقشه های آبی خلیج فارس مربوط به کشورهایی نظیر انگلیس بود. با توجه به ظرفیت امروز تمام ای ان سی هایی که در خلیج فارس به فروش می رسد داخلی است. این مسئله از نظر اعمال حاکمیت و درآمد پایدار ارزی نیم میلیون دلاری دارای اهمیت است.

ایجاد پنجره واحد زمین و اطلس سرمایه گذاری با استفاده از اطلاعات مکانی تجمیع شده

وی با اشاره به اینکه سازمان های نقشه برداری در دنیا در حال حرکت به سمت تحلیل داده های مکانی هستند، گفت: با پیشرفت تکنولوژی بسیاری از چالش ها جمع آوری داده بر طرف شده و سازمان ها به سراغ تحلیل داده رفته اند. یکی از ابزارهای اصلی از این حوزه شرایط اخذ داده است که زمان و هزینه زیادی دارد. اطلاعات در دستگاه های مختلف وجود دارد و در تلاش هستیم تا یک پنجره واحد ایجاد کنیم. پس از یک دهه می توان گفت که امسال این موضوع تا حد زیادی به نتیجه رسیده است. در گاه پرتال لازم ایجاد شده است. امروز شاهد هستیم که در استان زنجان پنجره واحد زمین و اطلس سرمایه گذاری شکل گرفته است. این پنجره واحد صدور مجوزهای مربوط به زمین را تسریع خواهد کرد.

تعیین معیار همکاری دستگاه ها به عنوان یک شاخص عملکردی

جاویدانه اظهار کرد: در حوزه ساختار دیوان سالارانه کشور شاهد بودیم که رییس سازمان برنامه بودجه ابلاغ کرد تا همه نهادهای کشور همکاری لازم را به سازمان نقشه برداری داشته باشند. ضمن اینکه میزان مشارکت دستگاه ها به طور مستقیم در عملکرد دستگاه ها از سوی سازمان اداری و استخدامی لحاظ خواهد شد.

جایگزینی اطلس های الکترونیک در آینده نزدیک

وی در خصوص اطلس ها گفت: 21 اطلس مختلف در کشور تهیه شده است. دو اطلس طی سال اخیر ایجاد شد که شامل اطلس ملی آب و تاریخ نگارش انگلیسی ایجاد شده است. نکته ای که در مورد اطلس ها وجود دارد این است که براساس روال عادی به صورت کاغذی تدوین می شدند. برای آنکه مشکل تاخیر در ارائه اطلاعات را حل کنیم بحث اطلس های الکترونیک را پیگیری کردیم و قرار است تا همه آنها از طریق یک درگاه در اختیار کاربران قرار بگیرد.

ارائه اطلاعات به 30 هزار کاربرد در حدود یکسال

رییس سازمان نقشه برداری با اشاره به اینکه داده های موجود در سازمان در دعاوی حقوقی نیز کاربرد دارد، گفت: برای این منظور ارائه اطلاعات به کاربران در دستور کار قرار گرفته است. این فرآیند غیر حضوری شده است و از ظرفیت دفاتر پیشخوان استفاده می کنیم. تلاش شده تا دسترسی به اطلاعات سازمان را برای عموم کاربران تسهیل کنیم. از ابتدای سال حدود 30 هزار درخواست داشتیم که پاسخ داده شده است.

نیاز اصلی سازمان نقشه برداری برای نوسازی و توسعه شبکه ایستگاه های موقعیت آنی

وی تاکید کرد: در حوزه زلزله از پس از زلزله بم شاهد توسعه ایستگاه ها پایش بودیم. این ایستگاه ها کمک می کند تا حرکت گسل ها به صورت عدد و رقم مدل سازی شود. پایش حرکات پوسته زمین کمکی است که سازمان نقشه برداری می تواند در حوزه زلزله داشته باشد. در این زمینه با شهرداری تهران و سازمان مدیریت بحران همکاری داریم. گزارش های فریم ملی هر سال یا دو گزارش در سال ارائه می شود. حدود 25 ایستگاه در تهران داریم و نوسازی این ایستگاه ها در دستور کار قرار دارد. سال گذشته توانستیم تا 12 ایستگاه را در کل کشور بروزرسانی کنیم. این بروزرسانی یکی از نیازهای اصلی ما است.

اقداماتی جهت جلوگیری از فرونشست در حال انجام است

پایش حفر چاه ها مربوط به سازمان نقشه برداری نیست. اما براساس برآوردهای انجام شده همبستگی مستقیم بین چاه های آب و فرونشست وجود دارد. در حال حاضر نوار جنوبی تهران تحت تاثیر فرونشست قرار گرفته و پهنه فرونشست به مناطق شهری نفوذ کرده است. به واسطه اعلام خطرهایی که انجام شده اقداماتی در حال انجام است و ممکن است در کاهش نرخ فرونشست داشته باشد. البته پایش آن نیاز به یک بازه ده ساله دارد.

نیاز کشور به تصویربرداری پوششی در دوره های زمانی منظم

وی در حوزه نقش سازمان در خصوص تغییر کاربری زمین ها گفت: سازمان نقشه برداری از مراجع استعلام دهنده در این خصوص است و اطلاعات سازمان در این زمینه استفاده می شود. منبع اطلاعات مربوط به تغییرات جنگل نیز در سازمان وجود دارد اما مرجع تحلیل این اطلاعات سازمان نقشه برداری نیست.

وی افزود: ما در دو بازه زمانی تصویر برداری پوششی کل کشور را داشتیم که دهه 40 و دیگری دهه هشتاد شمسی بوده است. اما این نیاز وجود دارد تا تصویر برداری پوششی از کشور در بازه های پنج تا ده ساله انجام شود. در حال حاضر این کار تنها به صورت لکه ای انجام شده است.

ضرورت توجه به خطر زلزله در سواحل مکران / سونامی برخلاف زلزله قابل پیش بینی است

سلطان پور مدیر امور آبنگاری سازمان نقشه برداری در این نشست گفت: معمولا به حوزه هایی مانند خطر فرونشست و زلزله در تهران توجه بیشتری می شود اما کسی به احتمال سونامی در سواحل مکران توجه دارد. سابقه بروز سونامی در این سواحل را در حدود 70 سال پیش شاهد بودیم. البته آسیب اصلی این سونامی در کراچی پاکستان بود اما سبب بروز تلفات در سواحل مکران نیز شد.

وی افزود: سونامی از مواردی است که برخلاف زلزله امکان پیش بینی دارد چرا که امواج با سرعت کمتری حرکت می کنند. براین اساس ایستگاه های حوزه مکران در حال توسعه است و در حال حاضر امکان نمایش مدل ها و سطح آب لحظه ای آب در نرم افزار سازمان نقشه برداری قابل مشاهده است. نام این نرم افزار پایش تراز دریا یا NCC tide است.