مقابله با تخلفات حوزه زمین به کجا رسید؟ / مزایای استفاده سامانه های نظارتی برای مبارزه با زمین خواری

در سال های اخیر باتوجه به افزایش پیاپی قیمت ها و ایجاد نوسان در بازارهای مختلف، قیمت زمین هم با تغییرات زیادی همراه بوده است؛ از همین رو برخی از صاحبان اراضی کشاورزی با ایجاد تغییر کاربری در زمین خود سود فراوانی به دست آوردند.

درواقع به دلیل پایین تر بودن میزان درآمدزایی تولید محصولات کشاورزی، تغییر کاربری غیرمجاز اراضی رونق پیدا کرده و بسیاری از این زمین ها توسط برخی از سودجویان تبدیل به ویلا تفریحی و باغ ویلا شده است.

بعد از دستور ابراهیم رئیسی ریاست جمهور مبنی بر پیشگیری و مبارزه با مفاسد اقتصادی در شهریورماه سال گذشته و همچنین تأکید وی بر ضرورت برخورد با تخلفات حوزه زمین در ابتدای سال جاری، تکمیل و توسعه سامانه پنجره واحد مدیریت زمین برای مقابله با مفاسد و تخلفاتی نظیر زمین خواری و تغییر کاربری غیرمجاز مطرح شد.

مزایای استفاده از سامانه زمین برای مردم

بر همین اساس، تمامی امور مربوط به زمین، باید به صورت فرایندی و از طریق سامانه ها انجام شود که این امر سبب تسهیل، تسریع، کاهش خطای انسانی و شکل گیری فساد و ساختارمند شدن امور در حوزه زمین خواهد شد.

همچنین سامانه پنجره واحد مدیریت زمین امکان ثبت درخواست و پیگیری به صورت الکترونیکی را برای متقاضیان فراهم کرده است؛ به طوری که افراد می توانند به صورت غیرحضوری درخواست های خود نظیر تغییر کاربری، تفکیک، تجمیع، واگذاری و ساخت و ساز در اراضی و املاک کشور را ثبت و پیگیری کنند.

اهداف چهارگانه این سامانه شامل ثبت و صدور مجوزهای مرتبط با ساخت و ساز در اراضی و املاک خصوصی و استعلامات مربوطه، ثبت و واگذاری بهره برداری از اراضی و املاک ملی، دولتی و وقفی، ثبت و پیگیری گزارش های مردمی زمین خواری و نظارت بر اجرای قوانین مرتبط با حوزه زمین است.

سازوکار شناسایی کاربران متخلف در سامانه پایش اراضی

سامانه پایش اراضی به عنوان یکی از بخش های اصلی سامانه «پنجره واحد مدیریت زمین» به صورت مستمر با استفاده از تصاویر ماهواره ای اقدام به رصد و پایش اراضی کشور کرده و با هرگونه تغییراتی نظیر دیوارکشی، گودبرداری، پی کنی، احداث بنا، قطع درختان باغی و جنگلی و احداث استخر ضمن تحلیل و پردازش اطلاعات دریافتی و مقایسه آن ها با یکدیگر در بازه های زمانی مشخص، به بررسی وضعیت اراضی کشور می پردازد.

درصورتی که اقدامات انجام شده در اراضی کشور فاقد مجوز از دستگاه های اجرایی ذی ربط بوده یا عملکرد آن ها با مجوز صادره مغایرت داشته باشد به عنوان تخلف شناسایی می شود؛ همین امر می تواند عامل مهمی در جهت کاهش تخلفات مربوط به حوزه زمین و املاک باشد.

بنا بر اظهارات مسئولان سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات به عنوان مجری این طرح، اجرای کامل و موفقیت آمیز پنجره واحد مدیریت زمین در کشور باعث کاهش مشهود صدور مجوزهای غیرقانونی در حوزه زمین و مسکن می شود.

بدین ترتیب این سامانه بستری را برای برقراری ارتباط میان دستگاه های متولی صدور مجوز و متقاضیان اخذ جواز (اشخاص حقیقی و حقوقی) فراهم می کند و از همین طریق، سه امکان مهم از جمله «مدیریت درخواست متقاضیان خدمات حوزه زمین» ، «مدیریت فرایندهای بین دستگاهی» و «پایش اراضی کشور با استفاده از تصاویر ماهواره ای» ایجاد می شود.

آسیب تغییر کاربری غیرمجاز اراضی به امنیت غذایی مردم

گفتنی است، تغییر کاربری غیرمجاز اراضی ضمن آسیب های فراوانی که به محیط زیست وارد می کند، از منظر اهمیت امنیت غذایی کشور نیز قابل توجه است؛ به همین دلیل راه اندازی و استفاده از پنجره واحد مدیریت زمین در تمام استان ها نقش ویژه ای در برخورد هوشمند و سیستمی با تخلفات حوزه زمین از جمله تغییر کاربری غیرمجاز خواهد داشت.

چه زمانی سامانه پایش اراضی در کل کشور عملیاتی می شود؟

بنا بر اعلام مجریان طرح، پیش بینی شده با همکاری سازمان های متولی حفاظت از اراضی، تا پایان سال جاری کل اراضی کشور زیر چتر حفاظتی سامانه پایش اراضی کشور قرار بگیرند و گام مهمی را در جهت تسهیل فرایند و کاهش تخلفات در زمینه صدور مجوزهای مختلف در حوزه زمین بر می دارد.

در همین راستا، علی نبائی کارشناس تحلیل مفاسد اقتصادی، با اشاره به مزایای سامانه پایش اراضی در زمینه کشف و پیشگیری از وقوع فساد بیان کرد: استفاده از این سامانه به دلیل افزایش شفافیت های اطلاعاتی، میزان رانت خواری را در امور مربوط به زمین کاهش داده است.

وی در همین رابطه ادامه داد: اجرای کامل این طرح می تواند از تشکیل پرونده های زمین خواری نظیر جعل استعلامات و مجوزها، تبانی و ارتشا در مراجع قضایی تا 50 درصد پیشگیری کند.

نبائی عنوان کرد: سامانه پنجره واحد مدیریت زمین با استفاده از زیرساخت های متعدد و مختلفی، زمینه مدیریت هوشمند و بهینه ارتباط متقاضیان خدمات این حوزه با دستگاه های اجرایی و برقراری فرایند بین دستگاهی را فراهم کرده است؛ به عنوان نمونه برای اجرای کامل قانون تسهیل صدور مجوزها، این سامانه به درگاه ملی مجوزها متصل شده است؛ بااین حال متأسفانه همچنان گلایه هایی از سوی متقاضیان دریافت خدمات در خصوص معطلی برای دریافت مجوزها و استعلامات مربوطه وجود دارد.

این کارشناس تحلیل مفاسد اقتصادی در پایان با انتقاد از مجریان سامانه پنجره واحد مدیریت زمین گفت: در اسفندماه سال 99 به منظور انجام تمام امور مربوط به زمین از سامانه پنجره واحد مدیریت زمین رونمایی شد؛ ولی باگذشت زمان زیادی از شروع این طرح، هنوز سامانه به طور کامل و موفق در کل کشور اجرایی نشده است.