اگرچه وزارت راه و شهرسازی همچنان بر ساخت واحدهای نهضت ملی مسکن با متری 4.5 میلیون تومان اصرار دارد اما بعضا زمزمه هایی مبنی بر احتمال افزایش رقم قراردادها به گوش می رسد.
زمان مطالعه 8 دقیقه
یکی از اصلی ترین تفاوت های نهضت ملی مسکن با مسکن مهر، در نحوه محاسبه هزینه ساخت آن است؛ در مسکن مهر همه چیز از قبل مشخص بود و با نرخ ثابتی پیمانکاران موظف به تکمیل واحدهای ساخته شده بودند.
اما در نهضت ملی مسکن به دلیل تورمی که در بخش ساخت و ساز و همچنین نهاده های ساختمانی وجود دارد، قرار نیست با نرخ ثابتی این پروژه ها به اتمام برسد بلکه قراردادها به نحوی است که بر اساس تعدیل های سه ماهه سازمان برنامه و بودجه، در پایان دوره ساخت، به رقم اولیه قرارداد اضافه می شود.
در حال حاضر هزینه هر متر مربع ساخت و ساز بدون در نظر گرفتن تعدیل های اعلامی سازمان برنامه و بودجه، 4 میلیون و 750 هزار تومان است. هر چند که علیرضا جعفری معاون وزیر راه و شهرسازی و مدیرعامل شرکت عمران شهرهای جدید، رقم قراردادهای نهضت ملی مسکن را بر اساس نرخ تعدیل سه ماهه سوم 1400، متری 6 میلیون تومان عنوان می کند.
با این حال تشکل های فنی مهندسی نسبت به نرخ های تعدیل اعلامی سازمان برنامه و بودجه برای سه ماهه سوم و چهارم 1400، انتقاد دارند و آن را در مواردی که افزایشی بوده، در مقایسه با نرخ تورم و افزایش 57 درصدی دستمزد کارگران، عملاً منفی می دانند و در مواردی هم عملاً نرخ تعدیل های جدید را کاهشی عنوان می کنند.
این در حالی است که گفته می شود 50 تا 70 درصد هزینه های مسکن را زمین تشکیل می دهد که با حذف قیمت زمین در نهضت ملی مسکن و محاسبه آن به صورت اجاره 99 ساله که در عمل، به معنی رایگان بودن زمین است، بخش مهمی از هزینه های ساخت و ساز کسر می شود.
رستم قاسمی وزیر راه و شهرسازی اخیراً در یک برنامه زنده تلویزیونی با اشاره به تورم موجود در نهاده های ساختمانی اعلام کرد از شورای پول و اعتبار درخواست کرده ایم تا با افزایش تسهیلات نهضت ملی مسکن از 450 به 700 میلیون تومان در تهران، موافقت کند.
به گفته رستم قاسمی، در نهضت ملی مسکن برای واحد 100 متری با احتساب هزینه تمام شده ساخت هر متر 4.5 میلیون تومان، درخواست وام 450 میلیون تومانی کرده بودیم که با آن موافقت شد اما با تورمی که در نهاده های ساختمانی پیش آمده، هزینه ساخت هر متر افزایش یافته است.
وزیر راه و شهرسازی همچنین می گوید بر اساس اعلام دیوان محاسبات کشور، کمتر از 8.5 درصد برنامه طرح اقدام ملی مسکن که در دولت یازدهم پایه گذاری شد، به مرحله اجرا و پیشرفت فیزیکی رسید؛ از سوی دیگر وزارت راه و شهرسازی از آغاز به ساخت حدود یک و نیم میلیون واحد مسکونی در دولت سیزدهم خبر داده است که به معنای این است که بخش اعظم قراردادهای ساخت مسکن، در این دولت و با همان متری 4.5 میلیون تومان با انبوه سازان یا دیگر سازندگان به امضا رسیده است.
هر چند که برخی از سازندگان مسکن این ارقام را نپذیرفته اند اما بخش مهمی از انبوه سازان، با محاسبات سازمان برنامه و بودجه همراهی کرده اند.
این در حالی است که تا کنون معاون مسکن و ساختمان وزارت راه و شهرسازی از اعلام هزینه نهایی تمام شده واحدهای نهضت ملی مسکن طفره رفته و آن را به اتمام پروژه موکول کرده است.
محمود محمودزاده معاون مسکن و ساختمان وزارت راه و شهرسازی در آخرین روز تیرماه امسال در یک برنامه زنده تلویزیونی درباره مبلغ آورده متقاضیان در طرح نهضت ملی مسکن و قیمت تمام شده که محل سوال بسیاری از شرکت کنندگان در این طرح است، گفت: مبلغ آورده برای هر دهک متفاوت است، دهک های اول تا سوم که تحت پوشش کمیته امداد و بهزیستی بوده و حدود 800 هزار خانوار هستند، فقط 20 درصد آورده اولیه را باید تأمین کنند و 80 درصد هزینه با پرداخت تسهیلات دولتی برای آنها محقق خواهد شد.
وی ادامه داد: برای دهک های متوسط حدود 55 درصد هزینه تمام شده از طریق تسهیلات انجام می شود.
وی ادامه داد: قیمت تمام شده ساختمان نیز به بسیاری از مسائل بستگی دارد و دولت در تأمین زمین، سود تسهیلات، یارانه انشعابات با هدف کاهش قیمت نهایی ساخت کمک می کند.
به گفته محمودزاده آورده اولیه متقاضیان در استان های مختلف با توجه به تراکم ساختمان، زیربنا، زمان آغاز ساخت متفاوت است.
علیرضا جعفری معاون وزیر راه و شهرسازی و مدیرعامل شرکت عمران شهرهای جدید نیز به خبرنگار مهر گفت: هنوز قراردادهایی که به امضا می رسد، بر اساس نرخ تعدیل سه ماهه دوم 1400 است و نرخ های تعدیلی که سازمان برنامه و بودجه برای سه ماهه سوم و چهارم اعلام کرده، ملاک قراردادهای نهضت ملی مسکن نیست.
وی تأکید کرد: با این حال معاونت مسکن و ساختمان مسئول ابلاغ رقم قراردادهای نهضت ملی مسکن به دستگاه های تابعه وزارت راه و شهرسازی است و تا کنون این معاونت رقم جدیدی به ما اعلام نکرده است تا در قراردادها با سازندگان لحاظ کنیم.
در حالی که سازمان برنامه و بودجه همچنان آخرین نرخ تعدیلی که اعلام کرده، به سه ماهه های سوم و چهارم سال 1400 برمی گردد، اما مرکز آمار ایران در گزارشی که اخیراً از تورم بهار 1401 نهاده های ساختمانی منتشر کرده، تورم نقطه به نقطه نهاده های ساختمانی در بهار امسال نسبت به بهار سال گذشته را 43.4 درصد اعلام کرده است.
این مرکز تورم فصلی نهاده های ساختمان های مسکونی در بهار 1400 نسبت به زمستان سال 1400 را برای شهر تهران 26.3 و برای کل کشور 23.3 درصد برآورد کرده است.
فرشید پورحاجت عضو هیئت مدیره کانون سراسری انبوه سازان مسکن درباره هزینه تمام شده ساخت نهضت ملی مسکن اظهار کرد: سازمان برنامه و بودجه یک قرن است که نرخ های تعدیل پروژه های عمرانی و مسکونی را بر اساس شاخص هایی اعلام می کند که اقدام مناسبی است.
وی افزود: یک تفاوت مسکن مهر با نهضت ملی مسکن در این است که در مسکن مهر، نرخ ها مقطوع بود و باید پیمانکاران بر اساس همان نرخ ها کل پروژه را به اتمام می رساندند. اما در نهضت ملی مسکن از ظرفیت سازمان برنامه و بودجه در محاسبه هزینه ها و رخ گذاری پروژه های مسکونی برای اولین بار استفاده شد.
فعال صنعت ساختمان با بیان اینکه در یک دهه اخیر تکانه های اقتصاد کلان سبب ایجاد تورم شدید در بخش مسکن شد، گفت: علی رغم اینکه هم تورم عمومی داشتیم و هم در نهاده های ساختمانی تورم داشتیم، اما سازمان برنامه و بودجه نرخ تعدیل سه ماهه های سوم و چهارم را منفی اعلام کرده بود.
وی با تأکید بر اینکه در بلند مدت تورم مسکن داریم یادآور شد: در سال جاری دستمزدها 57 درصد رشد کرد که یکی از اصلی ترین نهاده های تولید مسکن است؛ پافشاری وزارت راه و شهرسازی بر اعلام نرخ هایی که در حال حاضر به عنوان هزینه تمام شده ساخت مسکن از سوی این وزارت خانه اعلام می شود، تبعاتی خواهد داشت که در آینده آن را مشاهده خواهیم کرد.
پورحاجت با تأکید بر اینکه هیچ پروژه ای با متری 4.5 میلیون تومان قابل اجرا نیست ادامه داد: در طرح اقدام ملی قرار شد قراردادها با انبوه سازان متری 2.7 میلیون تومان به امضا برسد که این نرخ با توجه به قیمت دلار و نهاده های ساختمانی در آن زمان تعیین شده و تا حدودی به واقعیت نزدیک تر بود اما در حال حاضر برای پروژه های نهضت ملی مسکن را می خواهند با متری 4.5 میلیون تومان بسازند که شدنی نیست. دولت باید در این رقم تجدید نظر کند.
وی خاطرنشان کرد: به نظر می رسد در حال حاضر همین ارقام کمتر از 7 میلیون تومان در هر متر مربع، واقع بینانه تر باشد البته در حال حاضر همچنان نرخ های تعدیل سه ماهه دوم 1400 در حال پیاده سازی است و وزارت راه و شهرسازی هنوز با نرخ های تعدیل اعلامی سازمان برنامه برای سه ماهه های سوم و چهارم، نسبت به امضای قرارداد نهضت ملی مسکن اقدام نکرده است. هر چند که کنترل و نظام مند شدن قیمت ها کار پسندیده ای است اما در نرخ های تعدیلی باید تجدید نظر شود.
نامشخص بودن رقم تمام شده واحدهای ذیل طرح نهضت ملی مسکن سبب سرگردانی برخی از متقاضیان در خصوص رقم واریزی شده است. اگرچه وزارت راه و شهرسازی بارها اعلام کرده که نرخ ها شناور است و در پایان دوره ساخت، هزینه تمام شده محاسبه خواهد شد، اما می توان با اعلام نرخ های تقریبی، فرآیند تأمین آورده متقاضیان را تسهیل کرد.
ضمن اینکه قرار است این طرح، عمدتاً «تسهیلات محور» باشد تا «آورده محور»؛ حال آنکه در بخشنامه جدید بانک مرکزی، اعطای تسهیلات منوط به تأمین آورده های متقاضیان شده و بانک ها مکلفند در صورتی که متقاضی، آورده های خود را واریز کرد، بسته به میزان پیشرفت پروژه، تسهیلات به آن تزریق شود که این موضوع ممکن است به افزایش زمان ساخت و بیشتر شدن هزینه تمام شده پروژه ها بینجامد.
برخی کارشناسان معتقدند تطویل زمان ساخت، شاید بیشتر به نفع سازنده باشد که مشمول تعدیل های متعدد در طول پروژه خواهد شد و متقاضیان از افزایش هزینه تمام شده ساخت، متضرر می شوند که به نظر می رسد در قراردادهای منعقده میان دستگاه های مجری نهضت ملی مسکن با سازندگان، مسأله «دوره ساخت» باید به نحوی که نه متقاضی متضرر شود نه سازنده، لحاظ شود.
ساخت نهضت ملی مسکن متری چند تمام می شود؟