روایت آماری از بزرگترین پروژه عمرانی پس از انقلاب / آیا مسکن مهر در بیابان ساخته شد؟

اگر آمار مرکز آمار ایران را ملاکقرار دهیم و فرض کنیم، هر خانواده در ایران به طور میانگین 3.3 نفر جمعیت دارد، طرح مسکن مهر با در نظر گرفتن ساخت 4.3 میلیون واحد مسکونی صاحب خانه کردن بیشتر از 14 میلیون نفر معادل نزدیک به 20 درصد جمعیت کشور را هدف قرار داده بود.

متاسفانه این طرح عظیم در چنگال بی کفایتی مسئولان دولت گذشته در کنار فضای رسانه ای منفی هدایت شده ایجاد شده با مشکلات زیادی روبرو شد و بخشی از اهداف در نظر گرفته شد، برای اجرای این پروژه به دلایل مذکور محقق نشده است.

در حال حاضر پرتکرارترین تصویر مخابره شده از مسکن مهر واحدهای مستقر در شهرهای جدید است. این در حالی است که فضای رسانه کشور به واسطه تخریب های گسترده صورت گرفته در ارتباط با این اَبَر پروژه، تصویری از 2 میلیون و 120 هزار مسکن روستایی و یک میلیون 300 هزار واحد مسکونی شهری خود مالکی که به وسیله مردم تنها با تسهیلات مهیا شده در طرح مسکن مهر ساخته شد، وجود ندارد.

علت منحصر کردن پروژه مسکن مهر به شهرهای جدید زمانی مشخص می شود که بدانیم کلید واژه تخریب این طرح شامل «ساخت مسکن در بیابان» تنها در نادیده گرفتن ابعاد این طرح عظیم قابل بیان است.

با توجه به نکات ذکر شده واکاوی دقیق واحدهای مسکن مهر واقع در شهرهای جدید می تواند مشخص کند، چه تعداد از واحدهای مسکونی مسکن مهر با چه کیفیتی در شهرهای جدید کشور واقع شد. شهرهایی که البته بر اساس نقل مستقیم علی نیکزاد، وزیر اسبق راه و شهرسازی مکان یابی متعلق به دولت های گذشته بوده است.

چند مسکن مهر در شهرهای جدید کشور ساخته شد؟

به استناد به روزترین صورت مالی شرکت عمران شهرهای جدید کشور منتهی به اسفند ماه سال 1399، 19 شهر جدید بر اساس مکان یابی متعلق به دولت های گذشته در طرح مسکن مهر هدف ساخت و ساز قرار گرفت.

مجموع واحدهای ساخته شده مسکن مهر در این 19 شهر جدید 403 هزار 99 واحد مسکونی است که 92 درصد از آن ها در مدل اجاره زمین 99 ساله و 8 درصد باقی مانده به صورت خود مالکی ساخته شده است.

بر اساس آمار مذکور، 232 هزار 402 مسکن معادل 60 درصد از کل مسکن مهرهای ساخته شده در شهر جدید در شهرهای پرند، پردیس، هشتگرد و اندیشه اطراف پایتخت ساخته شده است.

بر این اساس 3 شهر جدید، ایوان کی، رامشار و علوی کمتر از 1000 واحد مسکونی در خود جای داده است که از این شهرها، شهر جدید علوی با 100 واحد مسکونی کمترین میزان مسکن مهر را در میان شهرهای جدید به خود اختصاص داده است.

منابع مالی ساخت مسکن مهر در شهرهای جدید چقدر بود؟

با توجه به تعداد مسکن های در نظر گرفته شده در شهرهای جدید و همچنین استفاده واحدهای مسکونی مذکور از خط اعتباری بزرگترین پروژه عمرانی پس از انقلاببرای پرداخت تسهیلات تا اسفند ماه سال 1399، 11 هزار 642 میلیارد تومان از تامین مالی مورد نظر در طرح مسکن مهر توسط نظام بانکی در قالب تسهیلات ساخت مسکن به پروژه ها تزریق شده است.

علاوه بر این در حال حاضر 6 هزار 580 میلیارد تومان نیز از محل آورده مردمی صرف ساخت و ساز پروژه‎ های مسکن مهر واقع در شهرهای جدید شده است. مسئله ای که در صورت کارآمدی دولت تدبیر و امید می توانست بسیار کمتر از رقم عنوان شده باشد و تاخیر در پروژه زمینه ایجاد تورم و به دنبال آن افزایش سهم آورده مردم در طرح نباشد.

نکته مهم نهفته در آورده مردمی، موضوعی است که هرگز در راستا به آن اشاره نمی شود. بر این مبنا در شرایطی که مسکن مهرهای واقع در شهر جدید از تسهیلات بانکی 11 هزار 642 میلیارد تومانی استفاده کرده است، اما زمینه هدایت نقدینگی در دست مردم معادل 56 درصد از سهیلات بانکی به حوزه تولید کشور را فراهم کرده و به همین میزان زمینه کنترل تورم را به طور مستقیم به وجود آورده است.

بر این اساس از مجموع منابع تسهیلات و آورده مردمی 18 هزار و 223 میلیارد تومان به پروژه های ساخت مسکن در شهرهای جدید تزریق شده و 17 هزار 795 میلیارد تومان نیز در قالب بخش های مجزا بر اساس پیشرفت کاری به سازندگان پروژه پرداخت شده است.

هزینه ساخت هر واحد مسکن مهر در شهرهای جدید به طور متوسط 44 میلیون تومان

بر اساس آمار بیشترین پرداخت صورت گرفته در شهرهای جدید متعلق به پردیس است که در این شهر جدید 5 هزار 943 میلیارد تومان به سازندگان پرداخت شده است. به عبارت دیگر در شهر جدید پردیس تاکنون به ازای هر واحد مسکونی 71.5 میلیون تومان به حساب سازندگان مسکن مهر واریز شده است.

این آمار به طور میانگین برای هر واحد مسکونی شهر جدید در کشور 44 میلیون و 100 هزار تومان برآورد می شود. این آمار در شهر جدید امیرکبیر در بیشترین حال به 86 میلیون 800 هزار تومان به ازای هر واحد مسکونی رسیده است و در کمترین آمار نیز در شیرین شهر به 15 میلیون و 700 هزار تومان به ازای هر واحد مسکونی ثبت شده است.

9 درصد از واحدهای مسکن مهر در شهرهای جدید ساخته شد

با توجه به جزئیات آماری به ثبت رسیده در مسکن مهرهای واقع در شهرهای جدید کشور، مشخص می شود که بخش بسیار جزئی از خانه های این اَّبَر پروژه در این شهرها ساخته شده است. در این رابطه حمید احمدی، کارشناس حوزه اعتقاد مسکن اعتقاد دارد: «بر اساس آمار تنها 9 درصد از واحدهای ساخته شده در مسکن مهر در شهرهای جدید ساخته شده است.»

بر این محدود کردن تصویر طرح عظیم مسکن مهر تنها به واحدهای مسکونی واقع در شهرهای جدید زمینه نادیده گرفتن بیشتر از 91 درصد از حجم طرح را مهیا می کند و به طور قطع این تصویر بدون در برگرفتن واحدهای مسکونی روستایی و واحدها مسکونی خود مالکی شهری در قلب روستاها و شهرهای کشور تصویری ناقص است و تنها به دلیل اظهارنظرهای غیر کارشناسی مطرح شده است.

نکته مهم اینکه بخش قابل ملاحظه ای از واحدهی ساخته شده در شهرهای جدید از جمله در شهر جدید امیرکبیر (اراک)، یکی از بهترین پروژه های مسکن مهر به حساب می آید و ارائه این گزاره که همه واحدهای مسکونی واقع در شهرهای جدید کیفیت لازم را ندارند، به طور 100 درصدی واژه غلطی است.