سامانه مدیریت زمین معطل همکاری دستگاه‌ها / مبارزه با زمین خواری به فراموشی سپرده می‌شود؟

بر اساس مصوبه هیئت وزیران در سال 1396، پیاده‌سازی و ایجاد سامانه پنجره واحد مدیریت زمین به عنوان یکی از 23 پروژه اولویت‌دار دولت الکترونیک، به وزارت ارتباطات محول شد. هر چند در طول این مدت، بارها به روند کند ایجاد این سامانه در رسانه‌ها گوشزد شد، اما سرانجام پس از گذشت 4 سال تاخیر، در اسفندماه سال گذشته به بهره‌برداری رسید.

در زمان رونمایی، وزیر وقت ارتباطات موعد راه‌اندازی و اتصال کامل دستگاه‌ها به این سامانه را اردبیهشت ماه امسال عنوان کرد. آذری جهرمی درباره این سامانه گفته بود: «این سامانه در استان قزوین به صورتآزمایشی و پایلوت اجرا شده است که تا 27 اردیبهشت سال آینده همه دستگاه‌ها به آن متصل خواهند شد و پس از این اتفاق، این سامانه در سراسر کشور اجرایی می‌شود».

«بزرگ‌ترین سامانه زمین و مسکن»؛ کماکان ناشناخته

اما با این حال جامع‌ترین سامانه حوزه زمین و مسکن در جایگاه «ابرپروژه مبارزه و کشف زمین‌خواری» و « تنها مرجع صدور مجوزهای ساخت و ساز در کشور»، نه تنها هنوز به طور کامل در کشور اجرایی نشده است، بلکه متأسفانه در بین عموم مردم و حتی دستگا‌ه‌های اجرایی و دولتی نیز تا میزان زیادی ناشناخته مانده است.

اکنون زیرساخت و پلتفرم اینترنتی این سامانه به طور کامل توسط وزارت ارتباطات اجرایی شده ، اما هنوز بازیگران اصلی این سامانه یعنی دستگاه‌های دولتی و حاکمیتی مرتبط با حوزه زمین و مسکن در این سامانه فعالیت خود را شروع نکرده‌اند.

ارگان‌هایی همچون «شهرداری‌ها»، «سازمان حفاظت محیط‌زیست»، «وزارت راه‌وشهرسازی» (سازمان ملی زمین و مسکن و شورای عالی شهرسازی و معماری)، «سازمان امور اراضی»، «بنیاد مسکن انقلاب اسلامی»، «سازمان جنگل‌ها»، «سازمان ثبت‌ اسناد و املاک کشور»، «وزارت نیرو» (شرکت‌های آب و برق منطقه‌ای) و «وزارت صنعت، معدن و تجارت»، از جمله مهم‌ترین مهره‌های کلیدی هستند که راه‌اندازی کامل این سامانه منوط به حضور و همکاری موثر آنها است.

پنجره واحد مدیریت زمین معطل اتصال دستگاه‌ها

مازیار مباشری مدیرکل دفتر تدوین ضوابط فنی و مقررات دولت الکترونیکی سازمان فناوری اطلاعات در گفت و گو با خبرگزاری تسنیم، با بیان اینکه پلتفرم و زیرساخت‌های سامانه پنجره واحد مدیریت زمین توسط وزارت ارتباطات به طور کامل آماده شده است، گفت: بهره برداری کامل از این سامانه منوط به همکاری و متصل شدن دستگاه‌ها و ارگانهای مرتبط با حوزه زمین و مسکن است.

وی با بیان اینکه دستگاه‌هایی که متولی صدور مجوزهای حوزه املاک و زمین‌های مسکونی و غیر مسکونی هستند باید هرچه سریعتر خود را به این سامانه متصل کنند، گفت: زیرساخت‌های این سامانه برای اتصال تمامی دستگاه‌های مذکور کاملا آماده است و مشکلی در زمینه فنی وجود ندارد.

دستگاه‌ها اعلام آمادگی کنند، کمتر از یک هفته متصل می‌شوند

این مقام مسئول سازمان فناوری اطلاعات با بیان اینکه به محض اعلام آمادگی دستگاه‌ها ترتیبات لازم از سمت سازمان فناوری اطلاعات برای اتصال آنها به این سامانه به عمل خواهد آمد، گفت: ملزم کردن این دستگاه‌ها برای پیوستن به این سامانه در حیطه وظایف وزارت ارتباطات نیست، بلکه دبیرخانه ستاد مبارزه با مفاسد اقتصادی متولی این مسئله است.

وی عنوان کرد: هر دستگاهی که بخواهد تمامی استعلامات و مجوزهای خود را به شکل سیستمی و سامانه‌ای ارائه دهد، سازمان فناوری اطلاعات بلافاصله و کمتر از یک هفته اتصال پنجره واحد مدیریت زمین را برای آن سازمان فراهم خواهد کرد.

3 خدمت کلیدی سامانه مدیریت زمین

وی در ادامه خاطر نشان کرد: سامانه پنجره واحد مدیریت زمین با فراهم ساختن 3 امکان مهم از جمله «پایش اراضی کشور با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای»، «مدیریت درخواست مجوز متقاضیان خدمات حوزه زمین» و «مدیریت استعلامات بین دستگاهی» قرار است، مانع هرگونه تصرف غیرقانونی و دست‌درازی به اراضی و املاک شود.

مباشری با بیان اینکه در حال پیشبرد و پیاده سازی هر سه کاربرد مذکور به طور همزمان در این سامانه هستیم، خاطر نشان کرد: در حال حاضر پایش اراضی کشور توسط تصاویر ماهواره‌ای در شهر قزوین به طور پایلوت پیاده سازی شده است و امیدوارم به زودی در سایر شهرها نیز اجرایی شود.

نقش مهم وزارت جهاد در تکمیل اطلاعات سامانه

مباشری با اشاره به اینکه در زمینه مدیریت درخواست و صدور مجوزها و نیز مدیریت استعلامات بین دستگاهی رایزنی‌های لازم با دستگاه‌های ذی‎‌ربط انجام شده است، گفت: سازمان فناوری اطلاعات با اکثر دستگاه‌ها و علی الخصوص با دو نهاد ذیل وزارت جهاد کشاورزی یعنی سازمان جنگلها و سازمان امور اراضی مذاکرات مطلوبی داشته است.

این مقام مسئول سازمان فناوری اطلاعات با بیان اینکه دستگاه‌های ذیل وزارت جهاد کشاورزی به علت وسعت اراضی که در اختیار دارند به نوعی نقش کلیدی و اساسی در زمینه تکمیل این سامانه ایفا می‌کنند، گفت: دستگاه‌های ذی‌ربط باید پاسخگوی عملکردشان در قبال اتصال به سامانه پنجره واحد باشند.

پایانی بر معضل مجوزها و ساخت‌وسازهای غیرمجاز

در حال حاضر روند صدور مجوزهای ساخت و ساز و استعلامات حوزه زمین و مسکن با دو مشکل اساسی روبرو است؛ از یک طرف فقدان یک سیستم یکپارچه برای رصد و رهگیری مجوزها و استعلامات به‌منظور مقابله با مجوزهای غیرقانونی مشهود و قابل لمس است و از طرف دیگر، عدم وجود اعتبار کافی اسناد و پروانه‌های کاغذی موجب شیوع تخلفاتی نظیر جعل سند شده است.

با راه‌اندازی پنجره واحد مدیریت زمین ضمن کاهش پیچیدگی، رفع سردرگمی و جلوگیری از اتلاف زمان در زمینه صدور جوازها، امکان نظارت سیستمی برای نهادهای نظارتی فراهم می‌شود و بدین ترتیب هرگونه جواز غیرقانونی احداث یا تغییر کاربری در اراضی و املاک، قابل رصد و پیگیری خواهد بود.

همچنین در بخش پایش اراضی کشور عملکرد این سامانه به گونه‌ای است که پس از پردازش تصاویر ماهواره‌ای، ضمن شناسایی تغییرات ایجاد شده، دستگاهی که متولی حفاظت از اراضی در محل وقوع این تغییرات است را مطلع کرده و گزارش وقوع تخلف به همراه مکان دقیق آن به واحدهای گشتی اعلام می‌شود تا با حضور در محل مورد نظر ضمن تأیید تخلف از وقوع آن جلوگیری کنند.