وضعیت نامشخص بازار مسکن در بوشهر / معاملاتی که ثبت نمی‌شوند

عبدالله محمد علی‌پور: تأمین مسکن جوانان در سال‌های اخیر یکی از دغدغه‌های مهم سیاست گذاران کشور بوده است و همواره بخش مهمی از منابع بانکی و توجه دولتمردان به این بخش اختصاص داشته است؛ چرا که مسکن یکی از نیازهای اولیه ای است که بر اساس قانون اساسی جمهوری اسلامی تأمین آن جز وظایف حاکمیت است.

برای داشتن ارزیابی دقیق از این بازار حیاتی، اطلاعات معاملات املاک طی سال گذشته را در استان بوشهر بررسی کرده و با تحلیل این آمار، راهکارهایی را به منظور استفاده تصمیم گیران و سیاست گذاران ارائه می‌شود.

سالانه تعداد زیادی معامله مسکن در سراسر کشور انجام می‌شود! شاید 400 هزار یا شاید چهار میلیون معامله! واحدهای مسکونی خریداری شده در این معاملات در متراژهای مختلفی هستند، احتمالاً بین 40 متر مربع تا شاید حدوداً هزار متر مربع! دقیقاً مشخص نیست که از هر متراژ خانه چقدر معامله می‌شود و قیمت هر متر مربع هم دقیقاً معلوم نیست!

متأسفانه اطلاعات دقیق و حتی غیر دقیقی هم از خریداران و فروشندگان در دست نیست؛ مثلاً مشخص نیست چند نفر از خریداران زوج‌های جوان و خانه اولی بوده‌اند و چند نفر دلال این بازار هستند یا چند نفر صدمین خانه خود را خریداری کرده‌اند.

در مورد تعداد معاملات هر محله و حتی شهر هم اطلاعاتی در دسترس نیست؛ مثلاً اینکه خرید واحدهای مسکونی آپارتمانی بیشتر شده است یا واحد ویلایی بیشتری معامله می‌شود؟ نرخ متوسط اجاره بها در شهرها و محلات مختلف استان بوشهر برای تحلیل وضعیت موجود در دسترس نیست.

تعداد کمی از معاملات ثبت می‌شود

در مورد اثر تورم بر رفتار مردم نیز اطلاعات دقیقی در دسترس نیست و مسائلی از این دست که اکثریت مردم استان بوشهر توان خرید و اجاره خانه‌هایی به چه متراژ و قیمتی را دارند مشخص نیست.

شاید این مسائل اندکی عجیب به نظر برسد اما عین واقعیت است! متأسفانه در بخش معاملات مسکن اطلاعات دقیق و قابل اتکایی در کشور وجود ندارد و این‌طور به نظر می‌رسد که تصمیم گیری ها و سیاست گذاری ها در این بخش مبنای علمی و آماری ندارد.

البته در شهر تهران و تعدادی از شهرهای بزرگ کشور اطلاعات معاملات املاک به صورت ماهانه اعلام می‌شود که منبع این آمارها سامانه ثبت معاملات املاک و مستغلات کشور است.

در واقع هر قرارداد فروش یا اجاره‌ای که در دفاتر مشاورین املاک ثبت می‌شود باید در این سامانه ثبت شود و پرینت آن به همراه کد رهگیری در اختیار خریدار و فروشنده (یا موجر و مستأجر) قرار گیرد.

اما به دلایل مختلفی این اتفاق در استان بوشهر رخ نمی‌دهد و معاملاتی که حالا در این سامانه وجود دارد صرفاً تعداد معدودی از معاملات هستند که خریدار و فروشنده از مشاور املاک درخواست کد رهگیری کرده‌اند و سایر قراردادها توسط هیچ مرجعی ثبت و ضبط نمی‌شوند.

نگارش قراردادها به صورت دستی

رئیس اتحادیه مشاوران املاک و اتومبیل شهرستان بوشهر درباره دلایل ثبت نشدن معاملات املاک در استان بوشهر گفت: متأسفانه به دلیل اینکه مردم قراردادهای فروش و اجاره املاک خود را غالباً به صورت دستی نگارش می‌کنند، آمار دقیقی از معاملات وجود ندارد و حتی برخی مشاورین املاک نیز قراردادها را در سامانه ثبت معاملات املاک و مستغلات کشور ثبت نمی‌کنند.

احسان آستانه با اشاره به الزامی بودن ثبت مبایعه نامه‌ها و اجاره نامه‌ها در سامانه ثبت معاملات توسط مشاورین املاک افزود: ما در صنف مشاورین املاک تأکید داریم که همه قراردادهای املاک در سامانه ثبت شود اما به دلیل اینکه مردم مطالبه گری در این زمینه ندارند، بخش زیادی از معاملات ثبت نمی‌شود و کد رهگیری دریافت نمی‌کنند.

تشریح دلایل عدم ثبت معاملات

وی در خصوص دلایل ثبت نشدن معاملات در سامانه ثبت معاملات املاک و مستغلات گفت: یک باور غلط در بین مردم رواج یافته است که اگر معامله‌ای در سامانه ثبت شود، مشمول مالیات می‌شود، در حالی که این سامانه هیچ ارتباطی با سازمان امور مالیاتی ندارد و مبنای مالیات نیست.

رئیس اتحادیه مشاورین املاک و اتومبیل شهرستان بوشهر افزود: همچنین مشاورین املاک به دلیل زمان‌بر بودن فرایند ثبت سیستمی و هزینه اندکی که به منظور پشتیبانی سامانه اخذ می‌شود، استقبال مناسبی از این سامانه نداشته‌اند.

وی تاکید کرد: دفترخانه‌های رسمی و ادارات امور مالیاتی برای انجام فرایندهای صدور سند ملک الزامی برای ثبت معاملات در سامانه ثبت معاملات املاک و مستغلات ندارند.

ثبت معاملات هیچ گونه هزینه‌ای ندارد

آستانه داد: علاوه بر تغییر رویه‌ای که لازم است در فرایندهای سیستمی صدور سند صورت پذیرد، مطالبه گری مردم در این زمینه و توجه مردم به ابعاد حقوقی و قانونی داشتن کد رهگیری معامله، بیشترین تأثیر را در قانونی‌تر شدن انجام معاملات دارد.

وی افزود: ثبت معاملات در سامانه املاک و مستغلات می‌تواند در مشکلات حقوقی آینده به متعاملین کمک کند و روند رسیدگی به پرونده‌ها در دادگاه برای معاملات ثبت شده و دارای کد رهگیری سریع‌تر است.

رئیس اتحادیه مشاورین املاک و اتومبیل شهرستان بوشهر گفت: ثبت معاملات برای متعاملین هیچ گونه هزینه‌ای ندارد و صرفاً مشاورین املاک باید برای ثبت معامله مبلغی حداکثر 100 هزار ریالی را برای پشتیبانی سایت پرداخت کنند.

وی یادآور شد: اتحادیه مشاورین املاک و اتومبیل شهرستان بوشهر به صورت مستمر آموزش‌های رایگانی را برای همکاران مشاور املاک برگزار می‌کند و لذا هیچ عذری برای عدم ثبت معاملات در سامانه قابل قبول نیست.

چهارشنبه 26 آبان ماه 1400 طرح الزام به ثبت رسمی معاملات اموال غیرمنقول با توجه به اختلاف نظر شورای نگهبان و مجلس شورای اسلامی در مورد برخی از بندها، برای تصمیم گیری نهایی به مجمع تشخیص مصلحت نظام ارسال شد.

طرحی که می‌تواند علاوه بر رفع مشکل نبود آمار و اطلاعات دقیق از بازار مسکن، از بروز مفاسد بی شماری که در این بازار وجود دارد نیز جلوگیری کند.