بانک ها عامل اصلی گرانی مسکن
تراکم جمعیت و محدودشدن ساخت و ساز ها موجب شده تا قیمت مسکن در کلانشهر ها افزایش یابد.
زمان مطالعه 6 دقیقه
جمعیت و محدود کردن ساخت و سازها در مرز شهرها باعث گرانی مسکن شده است. عجیب اینکه علی رغم تمام مشکلات عمودی سازی، همچنان غلبه این نوع ساخت و ساز ادامه دارد. در حالی که خانه های ویلایی و حیاط دار هم ارزان تر ساخته می شوند و هم کیفیت زندگی جامعه را ارتقا می دهند.
همه عادت کرده ایم داخل خانه های بلند مرتبه و برج زندگی کنیم. در اوج تراکم جمعیت؛ در حالی که خدا را شکر می کنیم توانسته ایم همین چند متر را با قیمتی گزاف بخریم.
در حالی که با دیدن فیلم های قدیمی می توان متوجه شد این است که ما در طول تاریخ در خانه های بزرگ و حیاط دار زندگی می کردیم، چیزی که امروزه به ندرت مشاهده می کنیم. بلندمرتبه نشینی و خانه های قوطی کبریتی سبک زندگی را تغییر داده و باعث شده تا زندگی برای مردم سخت شود. عمودی سازی با فرهنگ ما سازگار نیست. مشکلاتی از قبیل ترافیک، هوای ناسالم برای همه افراد، نداشتن فضای سبز که این سبک زندگی برای افراد به وجود آورده، دلیلی شده تا مردم مجبور به زندگی در خانه های قوطی کبریتی باشند و احساس رفاه نکنند.
در این باره با حجت الاسلام سیدمصطفی رضوی، دبیر ستاد راهبری معماری و شهرسازی حوزه علمیه گفت و گو می کنیم: «خانه باید خانه ای بزرگ و حیاط دار باشد. در روایات ما مخصوصاً باب وسعت المسکن اصول کافی روایات متعدد از پیامبر (ص)، حضرت علی (ع) و امام کاظم (ع) است که خانه مطلوب، خانه ایست که دارای حیاط وسیع باشد؛ یعنی ساخت افقی.»
وضع قوانین برای معضل مسکن
تراکم جمعیت در شهرها فقط باعث آلودگی هوا یا ترافیک نمی شود، بلکه مشکلات بزرگ تری مانند گرانی مسکن را هم به دنبال دارد. قیمت مسکن به حدی افزایش پیدا کرده است که شما کسی را نمی بینید دغدغه خانه نداشته باشد. اگر مشکلاتی که این نوع ساخت و ساز برای روحیات خانواده ها به وجود آورده است را درنظر بگیریم، دغدغه های مردم سر به فلک می کشد.
رضوی مشکل اصلی گرانی مسکن را حبس زمین می داند و توضیح می دهد: «اگر عرضه زمین به اندازه کافی باشد قیمت زمین شکسته می شود. الان حبس زمین به قوانین ما کمک می کند مثل شهرداری، تراکم فروشی. قوانین متضاد است، شهرداری ها سودشان در تراکم فروشی است و اینکه زمین کم باشد و تراکم بفروشند. اگر زمین زیاد شد شهرداری پولی ندارد برای اینکه بتواند مشکلات خودش را حل کند؛ یعنی سیستم های کشورمان به نحوی است که مانع جدی برای تحویل زمین است.»
یکی از مشکلاتی که مطرح می کنند بحث روبنایی (نهادهای اجتماعی، فرهنگی و سیاسی) است. رضوی معتقد است روبنایی یک وظیفه حاکمیتی است و دولت برای آپارتمان هم باید مدرسه، بیمارستان و خدمات آماده کند و فرقی ندارد و مشترک است. وی از مشکلات دیگر و راه حل ها می گوید: «یک مشکل بحث زیرساخت و هزینه اش است که دولت می تواند تدبیر کند. من یادم است در نهاد ریاست جمهوری پیشنهاد دادم، قانون مالیات بر عوائد مسکن که از سال 83 تا الان در مجلس مانده و متأسفانه تصویب هم نشده است؛ مثلاً هر خانواده ای 3 یا 4 بچه دارد، شما به تعداد افراد خانه ات حق داری مسکن برای خودت داشته باشی و مالیاتی قرار داده نشود؛ اما اگر از 4 تا بیشتر شد یک مالیات مؤثر مثلاً 60 % فرض بفرمائید، کسی که 5 تا خانه دارد خانه پنجمش باید 60 % مالیات دهد.»
شاخص دسترسی به مسکن، 109 سال!
اگر بگوییم مسکن برای مردم به رؤیا تبدیل شده است، بیراه نیست. دبیر ستاد راهبری معماری و شهرسازی حوزه علمیه آمار ناراحت کننده ای را بیان می کند: «بخاطر سوداگری در زمین و مسکن است که مردم گرفتار اجاره خانه می شوند. الان شاخص دسترسی به مسکن 107 یا 109 سال شده است؛ چه کسی می تواند 109 سال زنده باشد، تازه اگر زنده ماند نمی تواند مسکن تهیه کند؛ یعنی با آن همه گرانی ها و مشکلات بعدی که زمینه می شود، تقریباً یک امر محال است. اگر زمین آزاد شد و مردم خودشان توانستند با مشارکت بسازند، این کار را آسان می کند. برای اینکه هزینه ساخت خانه پایین بیاید، بنظرم موانع را باید برطرف کرد.»
رضوی ادامه می دهد: «نسل دارد از بین می رود، این خیلی مهم تر از این است بگویند مشکل ما زیرساخت است، خب زیرساخت را حل کنید. آیت الله اراکی می گوید این خیانت است، مسئولینی که با خیال راحت مردم را با پول بیت المال در آپارتمان فرستادند. باید بفهمند که خیانت است و مشکلات را حل کنند. ما وقتی موشک هایپرسونیک می سازیم یعنی این مشکل را نمی توانیم حل کنیم؟ قطعاً می توانیم، لذا اینها فکر نمی کنند مشکل است، می گویند هزینه اش را نداریم و سریع صورت مسئله را پاک می کنند.»
بانک ها قیمت خانه را گران کردند
برای کاهش قیمت مسکن باید مرز شهرها برداشته و به مردم زمین داده شود تا مردمی سازی صورت بگیرد. در اطراف شهرها زمین های خالی بسیاری است که به راحتی می توان ساخت و ساز انجام داد. زمین هایی که مردم می توانند مثل گذشته خانه های حیاط دار را انجام دهند. جدای از زمین های اطراف شهر، می توان زمین های داخل شهر را هم نام برد.
درحال حاضر مسکن متقاضی سرمایه ای دارد؛ یعنی کسانی که نیاز به مسکن ندارند اما برای حفظ سرمایه می خرند. بانک ها مصداق بارز این نوع سرمایه گذاری هستند که به بنگاه داری روی آوردند. اگر قیمت مسکن کاهش پیدا کند، این تقاضا از بین می رود. باید اقدامی صورت بگیرد که زمین های خالی که دستگاه ها دارند برای ساخت وساز استفاده شود.
بند «ب» ماده 10، قانون بانک داری به حدود عملیات بانک ها می پردازد: «خرید اموال غیرمنقول زائد بر احتیاجات بانک مگر آنکه برای وصول طلب از مشتریان به تملک بانک درآمده باشد که در این صورت باید در ظرف دو سال به فروش برساند مبلغی که بابت اموال غیرمنقول مورد احتیاج بانک پرداخت می شود در هرحال نباید از ثلث سرمایه و اندوخته های قانونی تجاوز کند.» براساس این ماده بانک ها حق بنگاه داری ندارند. در شرایط خاصی بانک ها می توانند اموال غیرمنقول داشته باشند که باید طی دو سال به فروش آن اقدام کنند؛ اما اکنون می بینیم که بانک ها کار غیرقانونی انجام می دهند و کسی جلودار آنان نیست.
دبیر ستاد راهبری معماری و شهرسازی حوزه علمیه درباره زمین های خالی که در سطح شهر وجود دارند که متعلق به سازمان های مختلف مخصوصاً بانک ها است، می گوید: «بانک ها تسهیلات را فریز و قیمت خانه را گران کردند. اگر مجلس ما یک مجلس قوی باشد، قانونی وضع می کند که کسی حق نگهداری زمین ندارد. یک زمان بگذارند، مثلاً منی که صاحب زمین هستم اگر ظرف 1 الی 2 سال نساختم باید مالیات بدهم، می شود قوانینی گذاشت که مانع از احتکار شود.»
درنهایت توسعه افقی شهرها، روند ساخت وساز را سریع تر می کند. همچنین به علت تک مالکی بودن مشکلات ساخت را بسیار کاهش می دهد. درحال حاضر ما با گرانی ساعتی مواجه هستیم پس هرچه سرعت ساخت و ساز بالا رود، هزینه های ساخت کم تر درگیر تورم خواهد بود.
بانک ها عامل اصلی گرانی مسکن