افزایش هزینه مسکن نتیجه یک دهه بی عملی در ساخت و ساز
به گفته نمایندگان، بی توجهی به ساخت و سازها در دهه 90 منجر به افزایش قیمت مسکن و اجاره بها شده، چنانکه سال گذشته 38 درصد هزینه های خانوارهای شهری به مسکن اختصاص داشته است.
زمان مطالعه 6 دقیقه
طبق جدیدترین گزارش مرکز آمار ایران از هزینه و درآمد خانوارهای شهری و روستایی، سهم مسکن، سوخت و روشنایی از کل هزینه خانوارهای شهری به 38.1 درصد رسیده که این میزان 2.1 درصد نسبت به سال گذشته افزایش ثبت کرده است.
به اعتقاد کارشناسان، علت این افزایش را باید در کاهش تعداد ساخت و سازها در دهه 90 و نیز تورم بی سابقه مسکن جستجو کرد.
بی توجهی دولت قبل به ساخت مسکن و تکمیل نکردن واحدهای مسکن مهر موجب شد که آمار ساخت و ساز در کشور به میزان زیادی کاهش پیدا کند، چنانکه تعداد واحدهای ساخته شده از یک میلیون و 200 هزار واحد در سال 1389 به 320 هزار واحد در سال 1396 رسید.
این عامل در کنار افزایش تورم عمومی و افزایش قیمت ارز در نهایت موجب شده است، خانوارها بخش زیادی از درآمد خود را صرف تامین مسکن کنند که البته در بسیاری موارد نیز مسکن فعلی مورد استفاده آنها نسبت به سال های گذشته چه از نظر متراژ و چه از نظر منطقه محل سکونت افت داشته است. یعنی با وجود اینکه افراد سهم بیشتری از درآمد خود را صرف تامین مسکن کرده اند، همزمان از کیفیت آن کاسته اند و به سمت خانه های با متراژ کوچک تر و در مناطق پایین تر شهر سوق پیدا کرده اند.
در شرایطی که هر سال سهم هزینه های مسکن در سبد مصرف خانوار افزایش پیدا می کند و مردم باید از سایر مصارف خود برای داشتن سرپناه متناسب با نیاز خود بگذرند، طبیعتا خرید ملک و صاحب خانه شدن بسیار پرهزینه تر و در بعضی مناطق تقریبا آرزویی دست نیافتنی شده است.
مدت انتظار مردم برای خانه دار شدن افزایش یافته است
دو شاخص دسترسی به مسکن و طول دوره انتظار خرید مسکن از جمله شاخص هایی هستند که توانایی خانواده ها برای خرید مسکن را نشان می دهند. شاخص دسترسی به مسکن نسبت قیمت متوسط یک واحد مسکونی به متوسط درآمد سالانه یک خانوار است و طول دوره انتظار خرید مسکن نیز مدت زمانی است که یک خانواده با اختصاص یک سوم درآمد سالانه صاحب خانه خواهد شد.
با توجه به افزایش بی سابقه قیمت مسکن در یک دهه اخیر به خصوص در کلانشهرها، مدت زمانی که افراد باید برای خانه دار شدن انتظار بکشند، افزایش یافته است، چنانکه این میزان در سال 1400 برای خانوارهای کل کشور و بر مبنای خرید یک واحد مسکونی 70 متری 36 سال و برای خانوارهای شهر تهران 45 سال بوده، حال آنکه همین شاخص در سال 1390 به ترتیب 20.1 و 27.9 سال بوده است.
نکته مهم این است که این اعداد و ارقام با توجه به میانگین درآمد خانواده های کل کشور محاسبه شده است، بنابراین دهک های پایین جامعه باید انتظار بسیار بیشتری بکشند و اساسا در شرایط فعلی هیچ گاه صاحب خانه نخواهند شد.
در این باره سید البرز حسینی، عضو کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی در گفت وگو با فارس ضمن تاکید بر اینکه که مسکن طی سال های اخیر دچار یک عقب افتادگی شده است، اظهار داشت: غفلت دولت ها از بخش مسکن سبب شده است که بخش مسکن به یک ابرچالش تبدیل شود، در حالی که اگر این غفلت نبود، مسکن برای ما فقط در حد یک مساله بود، این در حالی است که در شرایط فعلی به یک ابرچالش تبدیل شده است.
روند کند ساخت مسکن موجب گلایه نمایندگان از دولت
طبق اصل 31 قانون اساسی «داشتن مسکن متناسب با نیاز، حق هر فرد و خانواده ایرانی است. دولت موظف است با رعایت اولویت برای آنها که نیازمندترند به خصوص روستانشینان و کارگران زمینه اجرای ایناصلرا فراهم کند.»
هرچند برخی دولت ها کاملا این اصل را به فراموشی سپرده و برای خانه دار کردن مردم تنها به طرح های روی کاغذ بسنده کردند؛ اما طرح هایی نیز اجرا شده که کم و بیش بخشی از مردم را خانه دار کرده است که از جمله آن ها طرح مسکن مهر در دولت دهم بود.
دولت سیزدهم نیز از ابتدا شروع فعالیت خود به ساخت مسکن تاکید کرد و اقداماتی را نیز تاکنون در قالب طرح نهضت ملی مسکن انجام داده است، اما با توجه به عقب افتادگی های سال های اخیر و افزایش سرسام آور قیمت مسکن و اجاره بها باید روند اجرای طرح سرعت بگیرد.
به گفته معاون اول رئیس جمهور تاکنون ساخت یک میلیون و 470 هزار واحد مسکن شروع شده است، اما عباس جهانگیرزاده، نماینده پارس آباد مغان معتقد است، شعارهایی که از سوی دولت در حوزه مسکن داده شده است در حد انتظارات مردم نبوده است و با وجود گذشت دو سال از عمر دولت سیزدهم و وعده دولت مبنی بر ساخت یک میلیون واحد مسکونی در سال، اما به نظر می رسد که حتی نیمی از شعارهای دولت در حوزه مسکن عملیاتی نشده است.
همچنین هادی بیگی نژاد، نماینده مردم ملایر در مجلس در این زمینه گفت: مانند خیلی موارد دیگر که مسئولان زندگی عادی خود را داشته و توجهی به بحران ها نمی کنند، در حوزه مسکن هم خیلی دغدغه ای ندارند، چرا که اگر دغدغه ای وجود داشت این مساله را حل می کردند. مساله آن است که وزارت راه و شهرسازی خیلی به صورت جهادی کار نمی کند، تا مشکل و معضلی را بخواهد حل کند.ما خیلی نمی بینیم که این وزارت خانه احساس بحران کرده و اقدام جهادی در زمینه مسکن انجام دهد.
احتمال تحقیق و تفحص از طرح نهضت ملی مسکن
وزارت راه وشهرسازی تاکنون میزان پیشرفت دقیق پروژه ها در مناطق مختلف کشور و جزئیاتی از مراحل ساخت آنها و اینکه چه تعداد و در چه زمانی به طور کامل تکمیل می شوند ارائه نکرده است و همین موضوع نیز باعث شده تا برخی از نمایندگان مجلس احتمال تحقیق و تفحص از طرح ملی نهضت ملی مسکن را مطرح کنند.
عباس مقتدایی، عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس با تاکید بر اینکه لازم است وزیر راه و شهرسازی در جهت تنویر افکار عمومی به صورت دوره ای گزارش عملکرد و پیشرفت اجرای طرح نهضت ملی مسکن را در اختیار مجلس قرار دهد گفت: با توجه به تنوع عملکردی وزارت راه در طرح نهضت ملی مسکن در سرتاسر کشور، لذا پیشنهاد می شود وزیر راه شهرسازی یک جریان بازرسی، بررسی و نظارتی را در طرح نهضت ملی مسکن ایجاد کنند، در غیر این صورت مجلس به عنوان طرح تحقیق و تفحص و یا ابعاد نظارتی دیگر در این زمینه ورود پیدا خواهد کرد.
به نظر می رسد باوجود تلاش های مستمر رئیس جمهور و تاکیدات فراوان وی در زمینه ساخت مسکن، همچنان دستگاه هایی وجود دارند که همکاری لازم با طرح نهضت ملی مسکن ندارند کما اینکه پیش از این نیز دستگاه ها برای واگذاری زمین های خود به این طرح مقاومت می کردند و بانک ها نیز با وجود نص صریح قانون از در اختیار مردم قرار دادن منابع خودداری می کردند که این روند آنها همچنان نیز ادامه دارد و باعث کندی کار شده است.
به همین دلیل دولت باید علاوه بر فشار به بانکها برای تامین سهم خود در طرح نهضت ملی مسکن با در اختیار قرار دادن زمین مناسب به افرادی که امکان ساخت برای آنها فراهم است، به کار سرعت ببخشد تا این وعده که یکی از مهمترین وعده های دولت نیز بوده، موجب سرخوردگی مردم نشود.
افزایش هزینه مسکن نتیجه یک دهه بی عملی در ساخت و ساز