بانک ها وام مسکن نمی دهند؛ اگر بدهند هم فایده ای ندارد
در حالی که مردم از عدم دریافت وام مسکن به شدت ناراحت هستند اما همزمان می گویند با توجه به اقساط بالای وام مسکن و کم بودن میزان آن، ارائه وام با شرایط فعلی نمی تواند مشکل مسکن را حل کند.
زمان مطالعه 9 دقیقه
مدتی است دولت تلاش کرده تا وام های فوری مانند ازدواج، فرزندآوری و مسکن را تسهیل کرده تا در شرایط سخت اقتصادی مردم بتوانند بر روی این نوع وام ها حساب کنند و باری از دوششان برداشته شود، اما بررسی ها نشان می دهد که بانک ها در این باره کوتاهی کرده اند و وام را یا پرداخت نمی کنند و یا با تأخیر چندین ماهه این کار را انجام داده و باعث زحمات فراوانی برای مردم می شوند.
وام ها به جای دیگری می رود
در این باره عطا بهرامی، تحلیلگر مسائل اقتصادی، در رابطه با عملکرد شبکه بانکی در هدایت اعتبار گفت: آمارهای بانک مرکزی نشان می دهد که 88 درصد وام های پرداختی به تولید، به منظور تأمین سرمایه در گردش، ایجاد یا توسعه واحدهای تولیدی بوده است. بنابراین، کسانی که می گویند منابع بانکی به سمت تولید هدایت بشود، گویا به آمار توجهی ندارند.
وی افزود: اینگونه وام دهی بانک ها به تولید در دنیا بی معناست. در دنیا چیزی به اسم وام سرمایه در گردش وجود ندارد؛ این اختراع بانک های ماست تا بتوانند به شرکت های خودشان وام داده و این شرکت ها هر کاری خواستند با آن انجام دهند، بنابراین این عنوان وام یک عنوان جعلی برای سفته بازی است.
این کارشناس اقتصادی درباره طرح نهضت ملی مسکن بیان کرد: در مورد نهضت ملی مسکن عملاً دو سال گذشته و هنوز تعداد واحد قابل توجهی ساخته نشده است. در نهضت ملی مسکن حتی می توان بیش از 4 میلیون مسکن ساخت، اما دولت کاری که با زیست بوم، فرهنگ و نوع تأمین مالی در ایران مطابقت دارد را کنار گذاشته و دنبال چیزی می گردد که توجیه ندارد و انجام نشدنی است.
بهرامی ادامه داد: با ساخت مسکن تقاضا تحریک و توزیع ثروت بهتر می شود و چون در صنعت ساختمان یک درصد هم نیاز به واردات نیست، تولید و اشتغال را افزایش داده و دستمزد کارگران بهتر می شود. به همین دلیل، در آمریکا نیز موتور اشتغال را بخش مسکن می دانند.از طرف دیگر، نیاز به منابع بانکی هم ندارد، اگر صرفاً به مردم 500 متر زمین داده شود، برای ساخت 150 متر، حدود یک میلیارد تومان احتیاج دارند که با فروختن ماشین، پس انداز و پول پیش خانه ای که دارند، این پول را تأمین می کنند.
این کارشناس اقتصادی در پاسخ به این سوال که آیا بانک ها نباید در تسهیلات دهی به مردم برای ساخت مسکن مشارکت کنند، گفت: باید این کار را بکنند، اما نمی کنند. هم اکنون بانک ها می توانند به شرکت های خودشان وام داده و برنگردانند و از بانک مرکزی نیز پول جدید بگیرند. وقتی این کار را می توانند انجام دهند، چرا باید به مسکن وام بدهند.
بهرامی در رابطه با ریسک نکول تسهیلات مسکن گفت: ریسک نکول آن خیلی کم است. در ساخت 1.5 میلیون مسکن روستایی مسکن مهر، آن زمان مردم حتی ضامن هم نداشتند؛ یعنی حتی ضامن ها کارمند رسمی هم نبودند و خود مردم ضامن یکدیگر بودند اما این وام ها نکول نشد. بنابراین ریسکی از این جهت ندارد، منتهی نظام بانکی ما دکان یک سری افراد شده است، برای همین وام نمی دهند.
وی اذعان داشت: در آمریکا 70 درصد وام ها را به خرید مسکن، خرید خودرو، خرید موبایل، رفتن به تعطیلات و این جور وام های خرد تخصیص می دهند. چرا این کار را می کنند؟ چون مدیران بانک ها مطمئن هستند که پول ها برمی گردند. اما در ایران شرکت های بزرگی که سود انباشته زیادی دارند، وام می گیرند. اینها سرمایه در گردش می خواهند چه کنند؟ مثلاً فولاد مبارکه با 108 هزار میلیارد تومان سود، باز هم وام می گیرد. در دنیا، سرمایه در گردش را از محل سود انباشته یا پیش فروش تأمین می کنند. وامی با بهره سی درصدی برای سرمایه در گردش، تنها در شرایطی اقتصادی است که وام بازپرداخت نشود. بنگاهی که برای سرمایه در گردش وام بگیرد و سی وچند درصد سود بدهد، حتماً ضرر می کند مگر اینکه برنگرداند که هم اکنون نیز برنمی گردانند.
بهرامی با اشاره به برگشت وام های خرد از سوی مردم گفت: در مسکن مهر، حدود 98.5 درصد وام هایی که دادیم برگشت و تنها 1.5 درصد آن سوخت؛ درحالیکه بیش از 70 وام هایی که بانک ها به شرکت ها می دهند، سوخت می شود و اصلاً برنمی گردد. ولی بانک ها پرداخت این وام های پرریسک را دوست دارند چون بانک مرکزی ریسک عملیات بانک ها را می خرد.
نداشتن اعتبار؛ بهانه همیشگی بانک ها
حسن همتی عضو کمیسیون برنامه بودجه و محاسبات مجلس شورای اسلامی درباره دلیل عدم تمکین بانک ها از قانون جهش تولید مسکن مجلس و عدم اعطای تسهیلات مسکن گفت: امروز بانک های ما تسهیلات مسکن را اعطا نمی کنند و گاهاً این وام ها را به افرادی که سفارش شده اند پرداخت می کنند و به مردم وامی پرداخت نمی کنند. شرایط به حدی حاد شده که حتی وام ازدواج را هم پرداخت نمی کنند.
این نماینده مجلس یازدهم ادامه داد: بانک ها در حال حاضر وام اشتغال، ازدواج، تسهیلات مسکن و تسهیلات فرزندآوری را پرداخت نمی کنند. در این شرایط سوال من از رئیس کل بانک مرکزی این است که بانک ها به چه کسانی و تحت چه شرایطی وام اعطا می کنند.
این نماینده مجلس یازدهم خاطرنشان کرد: بانک ها همیشه این بهانه را می آورند که اعتبار لازم برای پرداخت تسهیلات مسکن را در اختیار ندارند، در این شرایط که آنها اعتباری ندارند اصلاً چرا باید در ساختار وجود داشته باشند. در این شرایط از تمام بانک ها گله مند هستیم که چرا مشکلات مالی مردم در حیطه مسکن را حل نمی کنند؟ مردم از جهات مختلف از جمله اقتصادی و مالی تحت فشار شدیدی هستند.
وی در ادامه افزود: مجلس قانون جهش تولید مسکن را مصوب کرد و برای حل بحران مسکن اعلام کرد که فقط می توان از دو طریق از جمله آزادسازی و زمین و اعطای وام این مشکل را حل کرد. وقتی بانک ها که یک سمت ماجرا هستند اقدام به پرداخت تسهیلات ساخت و خرید مسکن نمی کنند نباید انتظار داشته باشیم که این قانون مجلس اجرایی شود.
عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس در ادامه خاطرنشان کرد: امروز جوانانی که می خواهند ازدواج کنند حداقل باید یک میلیارد سرمایه داشته باشند که بتوانند یک زمین بخرند تا بتوانند در آن شروع به خانه سازی کنند. جوانان در این شرایط هیچ گونه منابع مالی در اختیار ندارند چطور باید آنها را ترغیب به ازدواج و تشکیل خانواده کنیم.
همتی در ادامه افزود: ما باید برای رونق نهضت تولید مسکن تسهیلات ارزان قیمت در اختیار مردم و جوانان قرار بدهیم. در صورتی که این تسهیلات در اختیار آن ها قرار داده نشود عملاً اتفاقی در زمینه حل مشکلات اقتصادی کسانی که خانه ندارند و جوانانی که می خواهند ازدواج کنند، نمی افتد، در نهایت هم این قانون مجلس هم روی زمین خواهد ماند.
وی در ادامه توضیح داد: اگر آماری که درباره بانک ها در زمینه اعطای تسهیلات به جوانان منتشر شده درست باشد، نشان دهنده این است که بانک ها علاقه به تخصیص منابع خود به حوزه مسکن ندارند در حالی که بر اساس قانون مجلس مصوب شده که هر سال 20 درصد از اعتبارات خود را صرف اعطای تسهیلات مسکن کنند.بانک ها برای مردم اعتبار پول و وام ندارند که به آنها وام کافی برای خرید یا ساخت مسکن تخصیص بدهند ولی برای کارکنان و افراد صاحب نفوذ اعتبار دارند و دچار ناترازی مالی نیستند.
نگویید بانک مسکن؛ بگویید یک بانک مانند بانک های دیگر
محمدصالحی نماینده مردم فریدون شهر در مجلس و عضو کمیسیون امور داخلی کشور و شوراها در مجلس نیز در این باره گفته است: بارها به دولت تذکر داده ایم که جلوی این رویه بانک ها را بگیرد. استانداران هم با بانک ها جلسه ای گذاشتند و در آن جلسه اعلام شده بود که تا پایان خرداد ماه بانک ها اقدام به اعطای تسهیلات ساخت مسکن خواهند کرد، اما همچنان مردم سرگردان و بلاتکلیف هستند و جلوی ساخت و سازها در جهش تولید مسکن گرفته شده است.
محمدصالحی بیان کرد: بانک مسکن با اینکه زیرمجموعه وزارت راه و شهرسازی است، اما رویه سایر بانک ها را در پیش گرفته است و اقدام به اعطای تسهیلات مسکن نمی کند. اگر بانک ها مدیریت نشوند، نه تنها التهابات مسکن افزایش می یابد بلکه نارضایتی زیادی بین مردم ایجاد خواهد شد.
بانک ها اگر وام هم بدهند توان پرداخت اقساط آن نیست
بسیاری از مخاطبان خبرگزاری مهر بارها به خبرنگار مربوطه پیام داده اند که حتی اگر بانک ها وام هم بدهند وام با شرایط فعلی فایده ای ندارد و کارساز نیست، زیرا اقساط بالایی دارد و در توان پرداخت مردم با دریافتی کارمندی و کارگری نیست و تنها افرادی می توانند این قسط را پرداخت کنند که حقوق ماهیانه بالای 30 میلیون تومان داشته باشند.
یکی از مخاطبان خبرگزاری در این باره برای مهر نوشته است: «اولاً ما هر بانکی رفتیم برای وام مستاجری هیچ بانکی زیر بار نرفت و گفتند هنوز ابلاغ نشده دوماً خداوکیلی اگر بخواهیم خانه بخریم با 800 میلیون تومان وام کجا می توانیم خانه خریداری کنیم، این قسط بیست میلیونی را چه کسی می تواند پرداخت کند؟ مردم اگر ماهی بیست میلیون حقوق داشتند که دیگر قصه ای نداشتند، خواهشا مردم را درک کنید.»
مخاطب دیگری برای مهر نوشته است: «من کلی بانک رفتم در این یک سال هیچ بانکی وام پرداخت نمی کند، ضامن هم داشتم، بنده با پنجاه سال سن و دو فرزند و مستأجر باید چه کار کنم؟ هرکسی می تواند بیاید جواب من را بدهد، هیچ بانکی به من وام نداد بانک ملت هم که حقوقم را می گیرم هر بار رفتم بارگذاری کنم از ضامنم ایراد گرفت.»
مخاطبی هم از مهر خواسته تا پیام وی را رسانه ای کند: «شما اگر با مردم هستید لطفاً این پیام من را رسانه ای کنید، ماهی بیست میلیون تومان قسط را چه کسی می تواند پرداخت کند در صورتی که حقوق یک ماه بنده هشت میلیون تومان بیشتر نیست.»
مخاطب دیگری نوشته است: «پارسال یک زمین داشته و مجوز ساخت 4 واحدی گرفتیم و با هماهنگی بانک قرار بود وام به ما تعلق بگیرد، هرچیز داشتیم هزینه کردیم و هیچ خبری از وام نهضت ملی مسکن جهت ساخت و ادامه ساخت مسکن نیست و الان نمیدانم باید چکار کنم، هر زمانی که به بانک مراجعه می کنم می گویند خودت داری خرج کن و زمانی که ساختمان تمام شد به صورت یکجا به شما پرداخت می کنیم.»
عدم تناسب تسهیلات با قیمت مسکن
مردم گلایه جدی از وضعیت مسکن داشته و از گرانی و عدم تناسب تسهیلات با قیمت مسکن به شدت ناراحت هستند، در تهران متوسط آپارتمان بیش از 80 میلیون تومان است و اگر زوجی توان پرداخت ماهی 20 میلیون تومان قسط را داشته باشد تازه می تواند تنها یک میلیارد تومان را وام بگیرد که یک سوم قیمت آپارتمان در مناطق پایین شهر است. در کشورهای پیشرفته اقتصادی بیش از 70 درصد مبلغ مسکن را وام آن هم به صورت وام های بلند مدت با نرخ بهره کم می دهند که مردم دغدغه ای نداشته باشند اما چرا در ایران وام به صورت ناجوانمردانه ای توزیع می شود و آن هم به همه نمی رسد؟
بانک ها وام مسکن نمی دهند؛ اگر بدهند هم فایده ای ندارد