وقتی «آسفالت‌کار» سازنده مسکن مهر شد!
نگاه منفعت‌طلبانه‌ی برخی سازندگان، شرکتهای دست چندم و مقاطعه‌کاران به پروژه مسکن مهر در کنار کیفیت پایین ساختمان‌ها و نبود خدمات و زیرساختها، ضربه‌ای را به اعتماد عمومی وارد کرد که حالا دولت مجبور شده برخلاف میل سازندگان ایرانی، در طرح جهش تولید مسکن به شرکتهای چینی هم رو بیاورد؛ یکی از متقاضیان مسکن مهر مدعی است که برخی پروژه‌های این طرح در قالب شرکتهای زیرمجموعه به آسفالت‌کار و جدول‌کار واگذار شده بود.
زمان مطالعه 6 دقیقه
در پروژه 2 میلیون و 300 هزار واحدی مسکن مهر، بجز آنها که به صورت خودمالکی به سرانجام رسید، اغلب طرحها به دلیل نداشتن امکانات و زیرساختها یا ناکارآمدی بعضی سازندگان دچار تورم و افزایش قیمت شد. مسکن مهر آبشناسان رباط کریم، مهرآباد رودهن، پردیس و پرند در استان تهران، هشتگرد در البرز، ابریشم و ماهدشت کرج، خوزستان، همدان و بسیاری دیگر، تنها نمونه‌هایی از بر باد رفتن اعتماد مردم به برخی دستگاه‌های دولتی و سازندگان بخش خصوصی ایران است؛ سازندگانی که از برخی حاتم‌بخشی‌ها و طولانی شدن طرح مسکن مهر بهترین بهره را بردند.
چرا به سمت چین و ترکیه رفتیم؟
با وجود آن‌که در توان فنی و مهندسی شرکتهای حرفه‌ای داخل کشور تردیدی وجود ندارد بحث استفاده از سرمایه و تکنولوژی چین برای پروژه جهش تولید مسکن ظاهرا جدی شده است. در جدیدترین موضع‌گیری، وزارت راه و شهرسازی اعلام کرده که ضمن استفاده حداکثری از توان سازندگان داخلی، از ظرفیت‌های سرمایه‌گذاران کشور چین نیز استفاده خواهد کرد.
پیش از این هم محمود محمودزاده ـ معاون وزیر راه و شهرسازی ـ با اشاره به این موضوع که استفاده از تکنولوژی ساخت منجر به کاهش تا 35 درصدی قیمت تمام شده مسکن خواهد شد، صراحتا مذاکره با چینی‌ها برای پروژه‌های مسکن ایران را تایید کرد اما گفت که آنها قرار است تکنولوژی وارد کنند نه اینکه بسازند. در حال حاضر نیز عنوان می‌شود که قرار است چینی‌ها سرمایه هم به ایران بیاورند.
درد دل سازندگان داخلی چیست؟
انبوه‌سازان ایرانی از رکود بخش مسکن، تحمیل هزینه‌های سنگین به حوزه ساخت و ساز، طولانی شدن فرآیند صدور پروانه و بروکراسی پیچیده اداری گله‌مند هستند. از حدود سه هفته قبل که بحث حضور چین برای اجرای پروژه جهش تولید و تامین مسکن به گوش رسید، صدای سازندگان داخلی که معتقدند در بخش ساخت و ساز با کمبود تخصص و امکانات مواجه نیستیم، درآمد.
ایرج رهبر ـ نایب رییس انجمن انبوه‌سازان تهران ـ به بیکاری 5000 شرکت انبوه‌ساز و 500 هزار مهندس کشور که از توان اجرایی لازم برخوردار هستند اشاره کرد و گفت که به جای صادرات خدمات فنی و مهندسی بیاندیشیم داریم برعکس عمل می‌کنیم.
فرشید پورحاجت ـ دبیر کانون انبوه سازان ـ هم مشکلات بخش ساخت‌وساز را نه پایین بودن توان داخلی، بلکه پیچیده بودن فرآیند صدور پروانه، تبعیض بین شرکتهای داخلی و خارجی، مداخلات دولت، تحمیل هزینه‌های سنگین و بروکراسی پیچیده اداری دانست و به ایسنا گفت: پروانه ساختمانی برای شرکت خارجی در ایران 10 روزه صادر می‌شود اما برای ما فقط 10 روز طول می کشد تا جواب سلام‌مان را بدهند!
سید محمد مرتضوی ـ عضو هیات مدیره کانون انبوه‌سازان ـ نیز با اشاره به سابقه نه چندان درخشان چین در پروژه آزادراه تهران ـ شمال اظهار کرد: در طرح مسکن مهر پرداختی به شرکت ترکیه‌ای با دلار است که اگر همین امکان برای سازندگان داخلی در نظر گرفته شود آنها نیز خود را ارتقا می‌دهند و صنعت ساختمان کشور بیش از گذشته پیشرفت می‌کند.
طولانی شدن پروژه‌هایی که به ایرانی‌ها واگذار می‌شود
شرکتهای ساختمانی داخلی معمولا چندان از باز شدن پای خارجی‌ها به ایران خوششان نمی‌آید. اواخر سال گذشته نیز که پروژه 3500 واحدی مسکن ملی شهر جدید بهارستان از طرف شرکت عمران به یک شرکت ایرانی با مدیریت فردی ترک‌تبار سپرده شد، انبوه‌سازان اصفهانی گفتند که فرصت اشتغال‌زایی از ایرانی‌ها گرفته شده است. شرکت عمران هم در جواب اعلام کرد که انبوه سازان اصفهان از سال 1394 حدود 3000 واحد مشارکتی را در دست گرفته‌اند و طی این پنج سال فقط 20 درصد کار را جلو برده‌اند.
مخالفت سازندگان داخلی با حضور سرمایه‌گذاران خارجی برای پروژه‌های مسکونی در حالی مطرح می‌شود که عملکرد نامطلوب برخی سازندگان ایرانی در طرح مسکن مهر جلوی چشم قرار دارد. از 83 هزار واحد مسکن مهر شهر جدید پردیس حدود 50 هزار واحد به سازندگان داخلی واگذار شد که هنوز بعد از گذشت حدود 9 سال به اتمام نرسیده و این در حالی است که شرکت ترکیه‌ای اغلب واحدها را تکمیل کرده است؛ مگر آن قسمت‌هایی که ایراداتی در جانمایی داشت. به گواه متقاضیان نیز کیفیت و خدمات شرکت خارجی به مراتب بهتر از سازندگان ایرانی بوده است.
وقتی آسفالت‌کار، سازنده مسکن مهر شد!
نبی‌الله قدیری‌فرد ـ از متقاضیان مسکن مهر پردیس ـ با بیان اینکه سازندگان مسکن مهر در حق متقاضیان، بی‌مهری کردند به ایسنا گفت: بعضی افراد بدون داشتن هیچ‌گونه تخصصی در انبوه‌سازی با سوءاستفاده از فرصت فراهم شده وارد پروژه مسکن مهر شدند. از آسفالت‌کار گرفته تا جدول‌کار، سازنده مسکن مهر شد! بدین صورت که بعضی پیمانکاران طرف قرارداد، کار را به شرکتهای دست چندم و افراد مقاطعه‌کار واگذار کردند و فقط از مزایای اقتصادی این طرح بهره بردند. هر روز هم قیمت مصالح و سقف تسهیلات افزایش پیدا می‌کرد. به گفته قدیری‌فرد، شرکت ترک در فاز 11 پردیس واحدها را با آورده نقدی حدود 30 میلیون تومان همراه با پکیج، رادیاتور و کولر تحویل می‌دهد؛ در حالی که انبوه‌سازان داخلی که 40 تا 45 میلیون تومان آورده متقاضیان را دریافت کردند این نصبیات را ارایه نمی‌دهند. این در حالی است که از 83 هزار واحد مسکن مهر شهر جدید پردیس حدود 18 هزار واحد هنوز پس از گذشت 9 سال از آغاز این طرح تحویل نشده است.
البته پای درد دل سازندگان هم که می‌نشینیم توجیهاتی دارند، اما برای خانواده‌ای که بعضا 14 سال در انتظار مسکن مهر کل کشور به سر می‌برد، این حرف‌ها قانع‌کننده نیست. از حدود 2 میلیون و 300 هزار واحد مسکن مهر حدود 240 هزار واحد هنوز تحویل نشده که بخشی در مراحل نازک‌کاری و بخشی درگیر مشکلات حقوقی است. از 2 میلیون و 60 هزار واحد مسکن مهر تحویل شده یک میلیون و 370 هزار واحد معادل 67 درصد از در دولت‌های یازدهم و دوازدهم و 33 درصد در دولت‌های نهم و دهم تحویل شده است.
حالا با توجه به اینکه تجربه چراغ راه آینده است، به نظر می‌رسد دولت بنا دارد از گذشته درس بگیرد و تکنولوژی روز جهان را به خدمت پروژه‌های داخلی بیاورد.
بنا بر اعلام معاونت مسکن و ساختمان وزارت راه و شهرسازی، یکی از ابزارهای تحت‌اختیار وزارت راه و شهرسازی بر مبنای ماده 14 قانون ساماندهی، جذب مشارکت و سرمایه‌گذاران خارجی در تولید انبوه مسکن است. وزارت راه و شهرسازی در نظر دارد ضمن استفاده حداکثری از ظرفیت سازندگان و انبوه‌سازان داخلی به منظور تحقق عرضه سالانه یک میلیون واحد مسکونی از ظرفیت‌های سرمایه‌گذاری خارجی از جمله سرمایه‌گذاران کشور چین استفاده کند. ابعاد و مشخصات استفاده از ظرفیت سرمایه‌گذاری خارجی در حوزه مسکن در مذاکرات در دست اقدام و با توجه به توان شرکتهای طرف مذاکره و همچنین تکنولوژی قابل استفاده در ایران، مشخص می‌شود.
وقتی «آسفالت‌کار» سازنده مسکن مهر شد!